Podatnicy składając roczne zeznanie podatkowe poszukują sposobów na obniżenie podatku poprzez odliczenia ulg podatkowych. Jedną z możliwości zagwarantowanych w polskim prawie podatkowym jest sposobność odliczenia darowizn. Przepisy wyodrębniają kilka kategorii darowizn, stąd inne odliczenia przysługują liniowcom, ryczałtowcom i podatnikom na skali podatkowej. Poniżej przedstawiamy jakie darowizny można odliczyć w zależności od stosowanej formy opodatkowania.
Najmniejszy katalog darowizn odliczą podatnicy na liniówce
Podatnicy opodatkowani podatkiem liniowym 19% mogą odliczyć od dochodu tylko i wyłącznie darowizny przekazane na cele kształcenia zawodowego publicznym szkołom prowadzącym kształcenie zawodowe, o których mowa w art. 4 pkt 28a ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, oraz publicznym placówkom i centrom, o których mowa w art. 2 pkt 4 tej ustawy.
Publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe to szkoły prowadzące kształcenie w zawodach określonych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego, do których przyjmowane są osoby pełnoletnie i niepełnoletnie oraz szkoły artystyczne. Do szkół zawodowych zalicza się pięcioletnie technikum, trzyletnią branżową szkołę I stopnia, dwuletnią branżową szkołę II stopnia oraz szkołę policealną dla osób posiadających wykształcenie średnie lub wykształcenie średnie branżowe, o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku. Z kolei publiczne placówki i centra to placówki kształcenia ustawicznego, centra kształcenia zawodowego oraz branżowe centra umiejętności, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych lub zmianę kwalifikacji zawodowych.
Odliczenie darowizn na cele kształcenia zawodowego stosuje się w przypadku gdy przedmiotem darowizny są materiały dydaktyczne lub środki trwałe, z wyjątkiem materiałów dydaktycznych lub środków trwałych, które nie są kompletne, zdatne do użytku lub są starsze niż 12 lat.
Odliczenie darowizn na w/w cele nie może przekroczyć 6% dochodu (art. 30c ust. 2 pkt 4 ustawy o PIT).
Pełen katalog darowizn do odliczenia przez ryczałtowców i podatników na skali
Podatnicy opodatkowani ryczałtem oraz podatnicy na skali mogą odliczać od przychodu/dochodu wszystkie darowizny wymienione w ustawie o PIT w art. 26 ust. 1 pkt 9. Możliwość odliczenia darowizn u ryczałtowców wynika z bezpośredniego odesłania do przepisów ustawy o PIT (art. 11 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym osiąganym przez niektóre osoby fizyczne).
Oprócz opisanych w poprzednim podrozdziale darowizn na cele kształcenia zawodowego, podatnicy mogą dodatkowo odliczyć darowizny na cele:
określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego, organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele (odliczenie darowizn na rzecz organizacji spoza Polski wymaga spełnienia dodatkowych obowiązków dokumentacyjnych),
kultu religijnego,
krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi na podstawie ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi, w wysokości iloczynu kwoty rekompensaty określonej przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 2 tej ustawy i litrów oddanej krwi lub jej składników,
określone w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie (Dz. U. poz. 1551 oraz z 2023 r. poz. 1688).
Odliczenie darowizn limitowane jest do wysokości 6% przychodu lub dochodu w zależności od formy opodatkowania pod warunkiem, że ich wartość nie została zaliczona do kosztów uzyskania przychodów lub odliczona w ramach innej formy opodatkowania.
W zakresie pierwszej grupy darowizn wyjaśnić należy, że odliczeniu podlegają darowizny nie tylko na rzecz beneficjenta wpisanego do rejestru organizacji publicznych (OPP). Formalny status OPP nie ma w tym przypadku znaczenia. Istotny jest cel oraz kategoria beneficjenta, której nie należy wiązać ze statusem OPP. Dla przykładu celami wymienionymi w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego jest działalność charytatywna, działalność wspomagająca rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości, czy pomocy społecznej. Z kolei beneficjentem są organizacje pozarządowe niedziałające w celu osiągnięcia zysku. Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez m.in. kluby sportowe, spółdzielnie socjalne, stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego oraz osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego.
Dokumentowanie, wycena i sposób odliczenia darowizny
Przekazując darowiznę należy zadbać dodatkowo o jej właściwe udokumentowanie, aby uniknąć ewentualnych sporów z fiskusem. Oprócz obowiązku wykazania w zeznaniu podatkowym kwoty przekazanej darowizny, kwoty odliczenia i danych obdarowanego, należy dodatkowo zachować dowód wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku, inny niż rachunek płatniczy.
W przypadku darowizn rzeczowych konieczne jest posiadanie dowodu, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość przekazanej darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu. Wartość darowizn niepieniężnych należy szacować zgodnie z zasadą ceny rynkowej (art. 26 ust. 6 ustawy o PIT).
W przypadku darowizn na cele krwiodawstwa dokumentem uprawniającym do odliczenia jest zaświadczenie jednostki organizacyjnej realizującej zadania w zakresie pobierania krwi o ilości bezpłatnie oddanej krwi lub jej składników przez krwiodawcę.
Przedmiotem darowizn nie mogą być usługi!
Darowizny w związku z przeciwdziałaniem skutków wojennych na Ukrainie dokonane w 2023r. Przedłużenie a 2024 rok.
Rozliczając podatek dochodowy za 2023 rok można skorzystać z podwójnej preferencji podatkowej w związku z darowiznami na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy. Wartość darowizn może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów, a ponadto zostać odliczona od dochodu/przychodu w zeznaniu rocznym. W tym przypadku istotny jest również beneficjent darowizny. Może być nim m.in. jednostka samorządu terytorialnego, czy podmiot wykonujący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego.
Preferencja podatkowa w opisanym wyżej zakresie została przedłużona na 2024 rok (art. 52zo ustawy o PIT).
Bardzo powszechną praktyką jest wykorzystywanie przez głównego wykonawcę usług podwykonawców do realizacji inwestycji budowlanej zlokalizowanej w innym niż Polska kraju. W związku z takim układem gdzie występuje inwestor, główny wykonawca oraz podwykonwca powstaje pytanie w jaki sposób poprawnie rozliczyć podatek VAT.
Miejsce opodatkowania usługi budowlanej
Pierwszą czynnością którą należy wykonać to odkodowanie miejsca opodatkowania danej usługi. Przypomnijmy, że ustawa VAT w różny sposób określa miejsce świadczenia, a co za tym idzie miejsce opodatkowania.
W zakresie analizowanych przez nas usług budowlanych związanych z nieruchomościami zastosowanie będzie mieć norma szczególna wyrażona w art. 28e ustawy VAT. Przepis ten podaje, że miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.
Ustawa VAT nie przewiduje innego przepisu regulującego miejsce opodatkowania w przypadku gdy usługę świadczy podwykonawca. To zatem oznacza, że zarówno dla głównego wykonawcy, jak i dla zatrudnionych podwykonawców miejscem opodatkowania usługi budowlanej jest kraj położenia nieruchomości. W konsekwencji jeżeli inwestycja jest realizowana w innym niż Polska kraju to takie usługi nie będą podlegały opodatkowaniu w Polsce.
WAŻNE
Zarówno w przypadku głównego wykonawcy jak i w przypadku podwykonawcy usługa budowlana wykonywana na nieruchomości położonej poza granicami kraju nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce lecz w kraju położenia nieruchomości.
Obowiązek rejestracji w kraju miejsca opodatkowania usługi na nieruchomości
Na potrzeby naszego artykułu załóżmy, że polski generalny wykonawca buduje nieruchomość położoną w Niemczech (na rzecz niemieckiego inwestora) i w tym zakresie korzysta z usług innych podwykonawców – również polskich firm.
W przypadku usługi pomiędzy polskim generalnym wykonawcą, a niemieckim inwestorem generalnym zastosowanie będzie miał wspomniany już art. 28e ustawy VAT. To oznacza, że miejscem opodatkowania tej usługi jest terytorium Niemiec. Z uwagi jednak na fakt, iż odbiorca usługi (inwestor) jest niemieckim podatnikiem to zastosowanie znajdzie mechanizm odwrotnego obciążenia a zatem obowiązek rozliczenia podatku należnego spoczywać będzie na niemieckim inwestorze (w ramach składanej przez niego niemieckiej deklaracji VAT).
Jak już wskazaliśmy z perspektywy prawa polskiego również usługa podwykonawcy nie podlega opodatkowaniu w Polsce. Podatek VAT od usługi budowlanej wykonanej przez podwykonawcę musi być w takim wypadku rozliczony w Niemczech. W rezultacie albo główny wykonawca albo podwykonawca muszą zarejestrować się na cele niemieckiego podatku VAT.
Jeżeli do niemieckiego VAT zarejestruje się główny wykonawca to dla polskiego podwykonawcy będzie to usługa podlegająca opodatkowaniu w Niemczech ale na zasadach odwrotnego obciążenia. W tym wypadku główny wykonawca rozliczy w Niemczech podatek należny.
Natomiast jeżeli to polski podwykonawca zarejestruje się jako podatnik VAT w Niemczech to wykonana usługa będzie dla niego odpłatnym świadczeniem usług na terytorium Niemiec i to on będzie zobowiązany do odprowadzenia VAT do niemieckiego organu podatkowego.
WAŻNE
W przypadku usługi budowlanej realizowanej na terytorium kraju albo główny wykonawca albo podwykonawca powinien zarejestrować się na potrzeby rozliczenia tamtejszego podatku należnego VAT.
Rodzaj fakturowania w przypadku usługi budowlanej świadczonej poza terytorium kraju
Na zakończenie pozostała do wyjaśnienia kwestia właściwego fakturowania usług budowlanych przez poszczególne podmioty.
Powracając do naszego przykładu wskażmy, że w ramach relacji pomiędzy niemieckim inwestorem, a polskim główny wykonawcą, podatnik z Polski wystawi fakturę bez kwoty i bez stawki podatku za to z adnotacją „odwrotne obciążenie”. W tym wypadku obowiązek rozliczenia niemieckiego podatku należnego przejmuje niemiecki inwestor.
Dalej wskażmy, że jeżeli polski główny wykonawca zarejestruje się na potrzeby niemieckiego podatku VAT, to polski podwykonawca w takim przypadku również wystawi fakturę bez kwoty i bez stawki podatku za to z adnotacją „odwrotne obciążenie”. Na zasadzie odwrotnego obciążenia polski główny wykonawca rozliczy niemiecki podatek należny.
Natomiast jeżeli to polski podwykonawca zarejestruje się w Niemczech to będzie zobowiązany do wystawienia niemieckiej faktury VAT z tytułu odpłatnego świadczenia usług na terytorium Niemiec. W tym układzie to polski podwykonawca będzie zobowiązany do rozliczenia niemieckiego podatku VAT w ramach niemieckiej deklaracji podatkowej.
W podsumowaniu naszego dzisiejszego artykułu należy zatem wskazać, że usługa budowlana wykonywana na nieruchomości położonej poza granicami Polski nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce. W tym wypadku nie ma znaczenia zlokalizowanie siedziby firmy w Polsce. Również nie jest istotny fakt czy usługa budowlana jest wykonywana przez głównego wykonawcę czy też przez podwykonawcę.
Kwestie odnośnie tego jak powinien być rozliczony podatek od wykonanej usługi i który z podatników powinien go rozliczyć, nie regulują przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, lecz obowiązujące w kraju położenia nieruchomości przepisy ustawy o podatku od wartości dodanej i powinny być określone zgodnie z przepisami tam obowiązującymi. Tak też wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 29.03.2018r., nr nr 0111-KDIB3-3.4012.3.2018.2.MAZ.
Obowiązek podatkowy czy to w podatku VAT czy to w podatku dochodowym od osób fizycznych PIT to nic innego jak obowiązek opodatkowania zdarzenia będącego sprzedażą albo wpływającego na tę sprzedaż.
Zdarzeniem takim są dostawy towarów, wykonanie usługi, otrzymanie części lub całości zapłaty albo niekiedy i wystawienie faktury.
Kiedy dokładnie powstaje obowiązek podatkowy w PIT a kiedy w VAT? Od czego to zależy? Jakie są wyjątki? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań udzielono w niniejszej publikacji.
Czym jest obowiązek podatkowy
Obowiązek podatkowy niezależnie jakiego podatku dotyczy oznacza czas, najczęściej dzień w którym podatnik (przedsiębiorca) ma obowiązek opodatkować coś co jest przedmiotem opodatkowania danym podatkiem.
Przedmiotem opodatkowania mogą być różne zdarzenia ale o tym za chwilę.
Obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych PIT z tytułu prowadzonej działalności
Obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych PIT z tytułu działalności gospodarczej oznacza dzień w którym podatnik ma obowiązek opodatkować każde przysporzenie majątkowe (każdy przychód) jakie osiągnął w związku z prowadzoną działalnością odpowiednią stawką podatku dochodowego PIT (w zależności od stosowanej formy opodatkowania) z wyłączeniem przychód ustawowo niezaliczanych do przychodów z działalności gospodarczej.
Tymi przychodami są przychody określone w art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 zwanej dalej ustawą o PIT) do których zalicza się m.in.:
pobrane wpłaty lub zarachowane należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, a także otrzymanych lub zwróconych pożyczek (kredytów), w tym również uregulowanych w naturze, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów),
kwoty naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek,
zwrócone, umorzone lub zaniechane podatki i opłaty stanowiących dochody budżetu państwa albo budżetów JST, niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów,
zwrócone inne wydatki niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
ISTOTNE:
Przychód z działalności gospodarczej a więc przysporzenie (zdarzenie) skutkujące obowiązkiem opodatkowania podatkiem dochodowym PIT to:
kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont,
U czynnych podatników VAT to przychód pomniejszony o należny podatek VAT z dokonanej sprzedaży towarów lub usług.
ISTOTNE:
Jako datę powstania przychodu z działalności gospodarczej prawodawca określa:
dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, albo
dzień wystawienia faktury, albo
dzień uregulowania należności.
Obowiązek opodatkowania w PIT przychodu z tytułu prowadzonej działalności
Dzień dokonania dostawy towarów lub wykonania usług
Dzień wystawienia faktury
Dzień uregulowania należności
Obowiązek opodatkowania podatkiem dochodowym PIT nastąpi w dniu w którym jako pierwsze wystąpi jedno z wymienionych powyżej zdarzeń
Jeżeli pierwszym zdarzeniem (skutkującym powstaniem przychodu) w prowadzonej działalności było dokonanie dostawy towarów lub wykonania usługi to dzień dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi będzie dniem obowiązkowego opodatkowania tego zdarzenia (przychodu) według stawki podatku dochodowego zgodnie z wybraną formą opodatkowania.
Jeżeli pierwszym zdarzeniem (skutkującym powstaniem przychodu) w prowadzonej działalności było wystawienia faktury wówczas dzień wystawienia faktury będzie dniem obowiązkowego opodatkowania tego zdarzenia (przychodu) według stawki podatku dochodowego zgodnie z wybraną formą opodatkowania. I tak dalej.
Przykład 1
Przedsiębiorca dostarczył towary 31.01.2024r., fakturę wystawił 01.02.2024r., zapłatę za ten towar otrzymał 15.02.2024r.
Obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych PIT powstanie 31.01.2024r.
Przykład 2
Przedsiębiorca wystawił fakturę 31.01.2024r., usługę wykonał 05.02.2024r., zapłatę za ten towar otrzymał 10.02.2024r.
Obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych PIT powstanie 31.01.2024r.
Przykład 3
Przedsiębiorca otrzymał całość zapłaty 25.01.2024r. fakturę wystawił 31.01.2024r. i w tym samym dniu wykonał usługę
Obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych PIT powstanie 25.01.2024r.
ISTOTNE:
Pewnym wyjątkiem od reguły jaki dopuszcza ustawodawca jest określenie przychodu w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego.
Jeżeli strony transakcji określą w umowie lub na fakturze, że usługa będzie rozliczana w okresach rozliczeniowych (miesiąc, kwartał, półrocze, rok), wówczas datą obowiązku opodatkowania przychodu będzie ostatni dzień okresu rozliczeniowego z umowy lub z faktury, nie rzadziej jednak niż raz w roku.
ISTOTNE:
Należy podkreślić, iż obowiązek podatkowy w podatku dochodowym PIT nie powstaje z tytułu otrzymania zaliczki, przedpłaty. Powstaje z tytułu otrzymania zapłaty pełnej należności ale nie z tytułu otrzymania zaliczek czy przedpłat.
Obowiązek podatkowy w podatku VAT z tytułu prowadzonej działalności
Obowiązek opodatkowania podatkiem VAT dotyczy przedsiębiorców, którzy zarejestrowali się jako czynni podatnicy VAT.
Obowiązek opodatkowania podatkiem VAT oznacza, że przedsiębiorca dolicza podatek VAT należny, który dotyczy sprzedaży (poniższych zdarzeń składających się na sprzedaż).
Zgodnie z ogólną zasadą obowiązek opodatkowania podatkiem VAT powstaje:
w dacie dokonania dostawy lub wykonania usługi, albo
jeżeli przed dokonaniem dostawy lub wykonaniem usługi przedsiębiorca otrzymał zaliczkę, przedpłatę to w dacie otrzymania zaliczki, przedpłaty.
W odniesieniu usług realizowanych etapami, usługę uznaje się za wykonaną, w przypadku wykonania etapu, dla którego określono zapłatę.
ISTOTNE:
Obowiązek opodatkowania podatkiem VAT oznacza nic innego jak doliczenie podatku VAT do wartości dostawy lub usługi lub kwoty zaliczki (otrzymana kwota zaliczka stanowi kwotę brutto w której już mieści się podatek VAT) w dacie wystąpienia jednego z ww. zdarzeń.
Drugi obowiązek wiąże się z ujęciem tych zdarzeń w ewidencji JPK_V7x za okres wystąpienia owych zdarzeń.
ISTOTNE:
Usługę świadczoną, dla której ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu płatności lub rozliczeń, aż do momentu całkowitego zakończenia świadczenia tej usługi.
Usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której nie upływają terminy płatności lub rozliczeń w roku kalendarzowym, musi nastąpić minimum jeden w roku okres rozliczeniowy i tak w każdym roku świadczenia usługi aż do zakończenia usługi.
ISTOTNE:
Należy podkreślić, iż data opodatkowania VAT w przypadku transakcji zagranicznych:
WDT to data wystawienia faktury,
eksportu towarów to data dokonania dostawy lub otrzymania części lub całości zapłaty za towar,
świadczenia usług na rzecz podatnika (firmy) posiadającego siedzibę poza terytorium RP – to data wykonania usługi (jeżeli otrzymano zaliczkę wówczas w dacie otrzymania zaliczki).
Przykład 4
Przedsiębiorca z siedzibą w Polsce dostarczył towary polskiemu kontrahentowi z siedzibą w Polsce 19.01.2024r., fakturę wystawił 15.02.2024r., zapłatę za ten towar otrzymał 20.02.2024r.
Obowiązek podatkowy w podatku VAT powstanie 19.01.2024r.
Przykład 5
Przedsiębiorca z siedzibą w Polsce otrzymał od polskiego kontrahenta z siedzibą w Polsce zaliczkę 5.000 zł na poczet przyszłej dostawy towarów 15.01.2024r. na kwotę 25.000 zł brutto, fakturę wystawił 08.02.2024r., zapłatę za ten towar otrzymał 16.02.2024r.
Obowiązek podatkowy w podatku VAT powstanie 15.01.2024r. w odniesieniu do kwoty 5.000 zł którą należy traktować jak kwotę brutto. Rozliczenie podatku VAT do ewidencji JPK_V7 będzie wyglądać następująco:
5.000 zł brutto,
934,96 zł VAT,
4.065,04 zł netto.
Przykład 6
Przedsiębiorca czynny podatnik VAT z siedzibą w Polsce wystawił fakturę za najem lokalu użytkowego polskiemu kontrahentowi z siedzibą w Polsce 05.01.2024r. Termin płatności faktury to 10.01.2024r.
Obowiązek podatkowy w podatku VAT powstanie 05.01.2024r.
Przykład 7
Przedsiębiorca czynny podatnik VAT z siedzibą w Polsce wystawił fakturę za najem lokalu użytkowego polskiemu kontrahentowi z siedzibą w Polsce 15.01.2024r. Termin płatności faktury to 10.01.2024r.
Obowiązek podatkowy w podatku VAT powstanie 10.01.2024r.
Pamiętając o art. 19a ust.7 ustawy o VAT w przypadkach gdy obowiązek podatkowy w VAT powstaje w dacie wystawienia faktury obowiązek podatkowy w VAT powstanie jednak z chwilą upływu:
terminów wystawienia faktury – gdy podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem,
terminu płatności w przypadku gdy nie określono terminu wystawienia faktury.
Przykład 8
Przedsiębiorca – czynny podatnik VAT wykonał usługę dla kontrahenta z Francji 12.01.2024r. Fakturę jednak wystawił 10.01.2024r. a zapłatę otrzymał 29.01.2024r.
Obowiązek podatkowy w podatku VAT powstanie 12.01.2024r.
Przykład 9
Przedsiębiorca – czynny podatnik VAT wykonał WDT (sprzedaż towarów dla kontrahenta unijnego) do Niemiec 25.01.2024r. Fakturę jednak wystawił 14.01.2024r. a zapłatę otrzymał jeszcze 22.01.2024r.
Obowiązek podatkowy w podatku VAT powstanie 14.01.2024r.
Przykład 10
Przedsiębiorca – czynny podatnik VAT wykonał WDT (sprzedaż towarów dla kontrahenta unijnego) do Słowenii 25.01.2024r. Fakturę jednak wystawił 23.02.2024r. a zapłatę otrzymał jeszcze 29.02.2024r.
Obowiązek podatkowy w podatku VAT powstanie 15.02.2024r.
Przykład 11
Przedsiębiorca – czynny podatnik VAT z siedzibą w Polsce wykonał usługę budowlaną 17.01.2024r. dla przedsiębiorcy – czynnego podatnika VAT z siedzibą w Polsce. Fakturę jednak wystawił 23.01.2024r. z terminem płatności 31.01.2024r. Zapłatę otrzymał jeszcze 09.02.2024r.
Obowiązek podatkowy w podatku VAT powstanie 23.01.2024r.
Jeżeli podatnik nie wystawiłby faktury lub wystawił ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy w VAT przy świadczeniu usług budowlanych powstał by:
najdalej 30-tego dnia od dnia wykonania usługi budowlanej czyli najdalej 16.02.2024r., albo
w dacie płatności 31.01.2024r.
w przypadku gdy nie określono takiego terminu – z chwilą upływu terminu płatności.
Przykład 12
Przedsiębiorca – czynny podatnik VAT z siedzibą w Polsce wykonał usługę budowlaną 11.01.2024r. dla osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej zamieszkującej w Polsce. Fakturę wystawił 15.01.2024r. z terminem płatności 31.01.2024r. Zapłatę otrzymał jeszcze 09.02.2024r.
Obowiązek podatkowy w podatku VAT powstanie 11.01.2024r.
Przykład 13
Przedsiębiorca – czynny podatnik VAT z siedzibą w Polsce wykonał usługę budowlaną 11.01.2024r. dla osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej zamieszkującej w Polsce. Na poczet usługi otrzymał 05.04.2024r. zaliczkę. Fakturę natomiast wystawił 31.01.2024r. z terminem płatności 09.02.2024r. Zapłaty pozostałej należności otrzymał jeszcze 09.02.2024r.
Obowiązek podatkowy w podatku VAT powstanie 05.01.2024r. w odniesieniu do otrzymanej zaliczki. W stosunku do pozostałej kwoty w dacie zakończenia usługi.
ISTOTNE:
Obowiązek podatkowy w VAT w przypadku świadczenia usług budowlanych lub budowlanych montażowych na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalność powstaje na zasadach ogólnych – wykonania usługi albo otrzymania zaliczki jeżeli przedsiębiorca otrzymał ją wcześniej niż wykonał usługę.
Natomiast w przypadku świadczenia usług budowlanych lub budowlanych montażowych dla firm powstaje w dacie wystawienia faktury.
Poza ogólną zasadą opodatkowania podatkiem VAT występują jeszcze zasady szczególne, które dotyczą sprzedaży niektórych towarów lub usług.
Przedstawiono je w poniższej tabeli.
Szczególne momenty powstania obowiązku opodatkowania podatkiem VATw dacie wystawienia faktury
Data powstania obowiązku opodatkowania
Których towarów lub usług dotyczy
UWAGA
Wystawienia faktury
Energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego
Jeżeli podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem, obowiązek opodatkowania podatkiem VAT powstaje: z chwilą upływu terminów wystawienia faktury, a w przypadku gdy nie określono takiego terminu – z chwilą upływu terminu płatności.
Telekomunikacyjnych
Najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze
Ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia
Stałej obsługi prawnej i biurowej
Dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego
Związanych m.in. ze sprzedażą wody, oczyszczaniem ścieków, recyklingiem, obróbką, usuwaniem, przetwarzaniem różnych odpadów, zamiataniem śmieci i usuwania śniegu, pozostałymi usługami sanitarnymi
Wystawienia faktury w przypadkach: sprzedaży towarów lub usług na rzecz podatnika VAT z UE albo spoza UE, WSTO, WDT, Otrzymania części lub całości należności przed sprzedażą na rzecz podatnika VAT z UE albo spoza UE z wyjątkiem WDT, sprzedaży opodatkowanej w dacie wystawienia
Świadczenie usług budowlanych lub budowlano-montażowych
Dostawa książek drukowanych – z wyłączeniem map i ulotek – oraz gazet, czasopism i magazynów, drukowanych, z wyjątkiem dostaw towarów dokonywanych na rzecz podatnika ułatwiającego dostawy towarów oraz przez tego podatnika
Drukowanie książek – z wyłączeniem map i ulotek – oraz gazet, czasopism i magazynów, z wyjątkiem usług, stanowiących import usług
ISTOTNE:
Czynny podatnik VAT ma obowiązek wystawienia faktury dokumentującą sprzedaż opodatkowaną VAT do 15-tego dnia miesiąca następnego po miesiącu dostawy towarów lub wykonania usługi albo otrzymania zaliczki.
Co więcej faktury nie mogą być wystawiane wcześniej niż 60-tego dnia przed:
dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi,
otrzymaniem, przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi, całości lub części zapłaty.
ISTOTNE:
Trzeba także zaznaczyć jeszcze jedną bardzo ważną kwestię. Niektóre zakupy przedsiębiorca – nabywca ma obowiązek ująć nie tylko w ewidencji JPK_V7 zakupu ale i w ewidencji JPK_V7 sprzedaży. Dzieje się tak dlatego, że dla tych zakupów przedsiębiorca – nabywca jest podatnikiem VAT zobowiązanym do rozliczenia podatku VAT (należnego) a nie tylko VAT naliczonego. Obowiązek wykazania VAT należnego powstaje w przypadku:
WNT w dacie wystawienia faktury,
Import usług w dacie wykonania usługi,
Importu towarów w dacie powstania długu celnego.
Na koniec drugi szczególny moment opodatkowania podatkiem VAT – data otrzymania części lub całości zapłaty.
Szczególne momenty powstania obowiązku opodatkowania podatkiem VATw dacie otrzymania części lub całości zapłaty
Data powstania obowiązku opodatkowania
Czego dotyczy
Otrzymania całości lub części dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze w odniesieniu do otrzymanej kwoty
Wszystkiego, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.
Otrzymania całości lub części zapłaty w odniesieniu do otrzymanej kwoty
Wydania towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu
Przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienia z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie,
Dokonywanej w trybie egzekucji dostawy towarów
Świadczenia, na podstawie odrębnych przepisów, na zlecenie sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury usług związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym, z wyjątkiem stanowiących import usług,
Świadczenia usług przedmiotowo zwolnionych z podatku VAT a konkretnie usług: ubezpieczeniowych, reasekuracyjnych czy usług pośrednictwa w świadczeniu ww. usług oraz usług świadczonych przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę, udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę, prowadzenia depozytów środków pieniężnych, rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w: a) spółkach, b) innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną – z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi, których przedmiotem są instrumenty finansowe.
Otwarcie działalności gospodarczej to poważne wyzwanie dla przedsiębiorcy. Zanim przystąpi do jej rejestracji powinien wiedzieć o wielu aspektach właśnie przed a nie po otwarciu, istnieje bowiem szereg informacji i wątków z tym związanych.
W niniejszej publikacji zaprezentowano krótkie kompendium na najistotniejsze tematy. Na końcu dodano także wykaz danych jakie trzeba przygotować do wniosku o rejestrację działalności gospodarczej osoby fizycznej.
Działalność gospodarcza czyli co to za działalność
Definicję działalności gospodarczej można spotkać w kilku ustawach podatkowych ale nie tylko.
Na mocy art. 3 ustawy z dnia 6.03.2018 r. – Prawo przedsiębiorców działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.
W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych działalnością gospodarczą jest działalność zarobkowa wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa polegającą na wykorzystywaniu składników majątku (własnych zasobów) oraz innych rzeczy oraz jest prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów np. do działalności wykonywanej osobiście.
Z kolei w ustawie o VAT działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody.
Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
ISTOTNE:
Działalnością gospodarczą nie jest natomiast działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której:
przychód z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% z kwoty minimalnego wynagrodzenia na dany rok – na rok 2024 jest to 3.181,50 zł do końca czerwca 2023 oraz od lipca 2023r. do końca grudnia 2023r.,
która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
Natomiast nawet jeżeli podatnik spełni te wymagania ale mimo to działalność będzie nosiła znamiona, cech działalności gospodarczej to będzie mieć obowiązek jej rejestracji w CEIDG.
Patrząc na ustawowe ramy określenia działalności gospodarczej można zauważyć wspólne cechy definicji działalności:
działalność zarobkowa,
wykonywana we własnym imieniu,
wykonywana w sposób systematyczny i ciągły,
prowadzenie działalności wiąże się z wykorzystaniem zasobów podatnika,
przychody z tej działalności nie są zaliczane do zupełnie innego źródła przychodów niż z działalności gospodarczej.
Zanim podatnik otworzy działalność – kod PKD
Zanim podatnik przystąpi do rejestracji działalności gospodarczej powinien zastanowić się nad wieloma kwestiami.
Pierwszym z nich jest wybór numeru PKD (lub numerów PKD).
Klasyfikacja PKD to wykaz rodzajów działalności gospodarczych a z tej klasyfikacji podatnik wybiera odpowiedni dla swojej działalności kod PKD lub kilka czy nawet kilkanaście kodów PKD.
Cały wykaz PKD w formacie PDF jest ogólnie dostępny na portalu Głównego Urzędu Statystycznego pod linkiem GUS. Można odnaleźć tam kod PKD odpowiadający przyszłej działalności gospodarczej.
Należy podkreślić, iż kod PKD będzie niezbędny do wpisania do wniosku w CEIDG ale o tym w dalszej części publikacji.
Zanim podatnik otworzy działalność – kwestie podatkowe
Przed rejestrację działalności warto aby podatnik był przygotowany co do wyboru formy opodatkowania.
Aktualnie dostępne są trzy:
skala podatkowa
podatek liniowy,
ryczałt ewidencjonowany.
Podstawowe cechy form opodatkowania
Cecha
Skala podatkowa
Podatek liniowy
Ryczałt ewidencjonowany
Stawka podatku
Dochód: do 30.000 zł 0%, pow. 30.000 zł do 120.000 zł – 12 %, ponad 120.000 zł – 32%
Stała – 19% niezależnie od dochodu
2%, 3%, 8,5%, 10%, 12%, 15%, 17% Stawka zależna od rodzaju prowadzonej działalności
Uwzględnienie poniesionych kosztów
TAK
TAK
NIE
Kwota wolna
TAK
NIE
NIE
Ulgi podatkowe
WSZYSTKIE
NIEKTÓRE
NIEKTÓRE
Wspólne rozliczenie małżonków
TAK
NIE
NIE
Odliczenie straty
TAK
TAK
Tylko strat wynikających ze skali podatkowej, podatku liniowego po zmianie formy opodatkowania na ryczałt
Szerzej o opłacalności formy opodatkowania opowiedziano w odrębnej publikacji dostępnej na naszym blogu.
ISTOTNE:
Przed rejestracją działalności warto sprawdzić pod jaki urząd skarbowy należy podatnik. Osoba fizyczna należy do urzędu skarbowego, który zasięgiem terytorialnym obejmuje jej adres zamieszkania.
Jeżeli w trakcie roku podatnik zmieniał adres zamieszkania to właściwym urzędem skarbowym będzie urząd skarbowy obejmujący nowy adres zamieszkania.
Jeżeli np. w poprzednim roku podatnik kilka razy zmieniał adres zamieszkania to na początek nowego roku właściwym urzędem skarbowym będzie urząd skarbowy obejmujący ostatni adres zamieszkania na ostatni dzień poprzedniego roku podatkowego.
Zanim podatnik otworzy działalność – ZUS
Warto aby przyszły przedsiębiorca zastanowił się albo sprawdził z jakich ulg w ZUS może skorzystać. Rejestracji do ulg albo do standardowego ZUS podatnik może dokonać na etapie CEIDG albo składając nw. jeden z formularzy odrębnie np. poprzez swoje konto na PUE ZUS.
Na start przez pierwsze pełne 6 miesięcy przewidziana jest ulga na start. Rejestracji do tej ulgi przedsiębiorca dokonuje tylko na formularzu ZUS ZZA z kodem 0540 (0 0). Jeżeli zarejestruje się przynajmniej od 2-ego dnia miesiąca to z ulgi będzie mógł korzystać prawie 7 miesięcy.
Przez okres korzystania z ulgi na start przedsiębiorca podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu (NFZ) a więc opłaca tylko składkę zdrowotną. To oznacza, że ma zapewnione darmowe leczenie szpitalne i u lekarzy w systemie NFZ. Nie ma natomiast prawa do żadnych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego (zasiłek chorobowy, macierzyński, opieka nad członkiem rodziny i wiele innych).
Miesięczna składka zdrowotna przedsiębiorcy w roku 2024 nie może być niższa niż kwota 381,78 zł.
ISTOTNE:
Warunki ulgi na start to:
przedsiębiorca po raz pierwszy rejestruje działalność gospodarczą a jeżeli otwiera ponownie działalność to po co najmniej 60 miesiącach kalendarzowych od ostatniego zawieszenia lub zakończenia działalności gospodarczej,
prowadzenie działalności jako osoba fizyczna albo wspólnik spółki cywilnej,
przedsiębiorca nie wykonuje dla byłego pracodawcy tych samych czynności w ramach działalności jakie wykonywał dla niego jako pracownik, w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym.
Przedsiębiorca nie musi korzystać z ulgi na start. Jest ona dobrowolna.
Może zamiast tej ulgi od razu skorzystać z okresu 24 miesięcy opłacania składek ZUS preferencyjnych a więc obniżonych (albo po okresie ulgi na start). Rejestracji do tej ulgi dokona na formularzu ZUS ZUA albo ZUS ZZA
Warunki ZUS preferencyjnego są takie same jak warunki ulgi na start a więc te, które powyżej przedstawiono. Warunek niewykonywania czynności w ramach działalności na rzecz byłego pracodawcy jest wiążący także przez cały okres 24 miesięcy ulgi ZUS preferencyjnego.
ISTOTNE:
Oprócz ww. warunków z ulgi ZUS preferencyjny nie skorzystają przedsiębiorcy którzy teraz albo w ostatnich 60 miesięcy prowadził działalność:
w postaci wykonywania wolnego zawodu
twórczą lub artystyczną,
jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
edukacyjną w formie przedszkoli, szkół, uch placówek albo innych form wychowania przedszkolnego.
ZUS preferencyjny dotyczy obniżonych, miesięcznych składek ZUS ale tylko społecznych (emerytalna, rentowa, chorobowa, wypadkowa). Ulga ta pozostaje bez wpływu na składkę zdrowotną. Przez okres opłacania ZUS preferencyjnego nie występuje Fundusz Pracy (wyjątek dodatkowe dochody i przekroczenie łącznie z działalności i dodatkowego źródła przychodu podstawy ZUS opiewającej na kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę albo 60% kwoty przeciętnego wynagrodzenia).
Miesięczne składki ZUS preferencyjne przedsiębiorcy (bez składki zdrowotnej) wynoszą w roku 2024:
402,65 zł w okresie od stycznia 2024r. do czerwca 2024r.,
408,16 zł w okresie od lipca 2024r. do grudnia 2024r.
Co potem?
Przedsiębiorca po 24 pełnych miesiącach może przejść na standardowy ZUS ale może jeszcze wykorzystać tzw. ulgę Mały ZUS Plus. Ulga ta może trwać maksymalnie 36 miesięcy w okresie 60 ostatnich miesięcy.
Minimalne miesięczne składki ZUS w uldze Mały ZUS Plus przedsiębiorcy (bez składki zdrowotnej) wynoszą w roku 2024 wynoszą 402,65 zł. Kwota minimalnych składek ZUS w tej uldze nie ulega zmianie przez cały 2024 rok tak jak ma to miejsce w uldze ZUS preferencyjny.
Ulga Mały ZUS Plus dotyczy obniżonych, miesięcznych składek ZUS ale tylko społecznych (emerytalna, rentowa, chorobowa, wypadkowa). Ulga ta pozostaje bez wpływu na składkę zdrowotną. Przez okres opłacania składek ZUS w uldze Mały ZUS Plus Fundusz Pracy wystąpi gdy podstawa składek ZUS osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę.
ISTOTNE:
Z ulgi Mały ZUS Plus przedsiębiorca może skorzystać jeżeli:
w poprzednim roku kalendarzowym prowadził działalność minimum 60 dni,
nie przekroczył w zeszłym roku kalendarzowym limitu przychodu z działalności w kwocie 120.000zł za cały rok (jeżeli działalność prowadził krócej niż rok wtedy limit podatnik ustali proporcjonalnie),
nie wykonywał w ramach prowadzonej działalności gospodarczej czynności na rzecz byłego pracodawcy.
Szczegóły na temat ulgi Mały ZUS Plus i pozostałych jej warunków przedstawiono na łamach naszej redakcji w publikacji pod tytułem „Powrót do ulgi Mały ZUS Plus”.
Zanim podatnik otworzy działalność – pozostałe
Oczywiście przed rejestracją działalności gospodarczej dobrze by było aby podatnik dokonał krótkich analiz i rozpoznania kilku czynników mających wpływ na prowadzoną przyszłą działalność.
Jakie to czynniki, poniżej wymieniono kilka przykładowych:
czy od początku konieczne jest zatrudnienie pracownika a jeśli tak to na podstawie jakiej umowy – o pracę, zlecenie, dzieło, inne,
czy podatnik będzie świadczył przypadkiem działalność regulowaną – wtedy konieczne jest uzyskanie niezbędnych zezwoleń, licencji (wykaz działalności regulowanych),
wybór dobrej lokalizacji dla siedziby działalności – czy podatnik może prowadzić działalność w dogodnej lokalizacji czy na ten moment będzie ją prowadził w mieszkaniu, w domu,
rozpoznanie bezpośredniego otoczenia a więc rynku odbiorów towarów, usług, rynku dystrybucji, reklamy, niekiedy pośrednictwa,
pozostałe kwestie.
Zanim podatnik otworzy działalność – mieszkanie albo dom
Przedsiębiorcy, którzy dopiero co rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej często wykorzystują do tego celu mieszkanie albo dom (przeważnie część nieruchomości).
Częściowe wykorzystanie mieszkania albo domu na prowadzenie działalności gospodarczej skutkuje możliwością ujęcia w kosztach firmy:
czynszu za mieszkanie w wysokości ustalonej proporcjonalnie do metrażu zajmowanego na działalność w mieszkaniu albo w domu (podatnik ustala procentowany wskaźnik – powierzchnia w metrach kwadratowych przeznaczona na działalność do całkowitej powierzchni użytkowej w metrach kwadratowych),
media – prąd, gaz, niekiedy wodę w wysokości otrzymanej przez pomnożenie ww. procentowego wskaźnika,
wydatki na internet ale tylko wtedy kiedy usługa udostępnienia internetu jest wykupiona na działalność i używana wyłącznie w działalności,
wydatki na telefon w kwocie wynikającej z przeprowadzonych rozmów firmowych (w tej sytuacji lepiej jest zamówić usługę telekomunikacyjną wyłącznie na działalność),
odsetki od kredytu na zakup mieszkania, domu ale w tylko części odpowiadającej prowadzonej działalności gospodarczej.
Podatnik może nabywać różnego rodzaju wyposażenie na poczet prowadzonej w mieszkaniu, domu działalności.
Trudniejsza sprawa to ujęcie kosztów remontu, która dotyczy akurat części mieszkania, domu przeznaczonej na działalność. Problem polega na dokładnym wydzieleniu wydatków, które są przeznaczone tylko na działalność i wyłączeniu tych, które dotyczą prywatnej części mieszkalnej.
ISTOTNE:
Od 2023r. podatnik, który wprowadzi na stan środków trwałych mieszkanie, dom przeznaczone na użytkowanie w całości lub w części na działalność gospodarczą – nie może ujmować odpisów amortyzacyjnych od tego mieszkania w koszty firmy.
Rejestracja działalności gospodarczej – wniosek CEIDG
Osoba fizyczna, która chce zarejestrować działalność gospodarczą może to zrobić na 3 sposoby:
wypełnienie dostępnego w internecie wniosku CEIDG,
wypełnienie druku wniosku CEIDG udostępnionego w PDF i wysłanie listem poleconym do urzędu gminy lub miasta miejsca zamieszkania przyszłego przedsiębiorcy,
osobista wizyta w urzędzie gminy lub miasta miejsca zamieszkania przyszłego przedsiębiorcy i wtedy albo przyniesienie wypełnionego druku CEIDG albo wypełnianie z urzędnikiem.
ISTOTNE:
Należy pokreślić, iż wypełnienie i wysłanie formularza CEIDG nie kończy formalności związanych z dokumentami dotyczącymi otwarcia działalności. CEIDG skutkuje:
przekazaniem informacji do właściwego urzędu skarbowego co do formy opodatkowania, podmiotu prowadzącego rachunkowość, miejsca przechowywania dokumentów czy adresów jakie podatnik wykazał w CEIDG,
przekazaniem danych do ZUS w celu utworzenia konta płatnika – m.in. adresy, rodzaj podlegania ubezpieczenia, załączniki jeżeli je wypełniono,
przekazaniem niektórych danych do GUS,
przekazaniem niektórych danych do rejestru urzędu gminy lub miasta.
Poza formularzem CEIDG podatnik ma jeszcze obowiązek zarejestrowania do odpowiednich ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego (formularz ZUS ZUA) albo tylko do zdrowotnego (formularz ZUS ZZA). Jeden albo drugi formularz może wypełnić na etapie wypełnienia formularza CEIDG i dołączyć jako załącznik do tego formularza. Może też wypełnić poza CEIDG ale ma tylko 7 dni od dnia rozpoczęcia działalności na zgłoszenie do ubezpieczeń.
Kolejną kwestię jest to, że gdy podatnik zdecydował lub miał obowiązek od razu zarejestrować się jako czynny podatnik VAT to może tego dokonać w trakcie wypełniania CEIDG dołączając formularz VAT-R albo wypełniając ten formularz poza CEIDG.
Jeżeli otwierana działalność jest kwalifikowana jako regulowana, to przedsiębiorca musi dopełnić jeszcze innych formalności – wykaz działalności regulowanych.
Jakie dane są potrzebne zanim podatnik zabierze się do wypełnienia wniosku? Zaprezentowane je w tabeli. Część nieobowiązkowych danych lub występujących w indywidualnych przypadkach pominięto.
Dane potrzebne do wypełnienia wniosku CEIDG
Punkt we wniosku CEIDG
Rodzaj danych
2. Dane wnioskodawcy / przedsiębiorcy
Płeć
Imię, Drugie imię (jeśli dotyczy), Nazwisko / Nazwisko rodowe
Imię Ojca, imię Matki
Miejsce urodzenia
PESEL
Datę urodzenia
Rodzaj dokumentu tożsamości
NIP (jeżeli podatnik posiada)
REGON (jeśli podatnik posiada)
Obywatelstwo
3. Adres zamieszkania
Kraj, województwo, powiat, gmina, miejscowość, kod pocztowy, ulica, numer domu, numer lokalu
5. Dane firmy
Nazwa firmy przedsiębiorcy
Nazwa skrócona
Data rozpoczęcia działalności
Przewidywana liczba pracujących wraz z przedsiębiorcą
Rodzaje działalności gospodarczej wg PKD 2007: Przeważający kod PKD, Dodatkowe
6. Adres do doręczeń jeżeli inny niż adres zamieszkania
Kraj, województwo, powiat, gmina, miejscowość, kod pocztowy, ulica, numer domu, numer lokalu
7. oraz 8. Stałe (dodatkowe) miejsce wykonywania działalności gospodarczej jeśli inne niż adres zamieszkania
Kraj, województwo, powiat, gmina, miejscowość, kod pocztowy, ulica, numer domu, numer lokalu
9. Podlegam obowiązkowemu ubezpieczeniu
ZUS albo KRUS albo za granicą
W poprzednim roku podatkowym: prowadziłem działalność, byłem(am) osobą współpracującą, Przekroczyłem(am) kwotę należnego podatku dochodowego od przychodów
9.1. Zgłoszenie do ZUS
Data powstania obowiązku opłacania składek ZUS – taka sama jak rozpoczęcie działalności
Dołączam (dodatkowo) zgłoszenia ZUS
ZZA – jeśli podlegam tylko pod zdrowotne, ZUA – jeśli podlegam pod wszystkie składki, ZCNA – jeśli zgłaszam członków rodziny, ZWUA – jeśli wyrejestrowuje się z ubezpieczeń społ. i zdr., ZIUA – jeśli zmianie uległy dane identyfikacyjne
9.2 Oświadczenia na potrzeby KRUS
Informacje o kontynuacji lub nie ubezpieczenia w KRUS
10. Oświadczenie
O prawdziwości wypełnionych danych
14. Urząd skarbowy
Właściwy ze względu na adres zamieszkania przyszłego przedsiębiorcy
15. Oświadczenie o formie opłacania podatku dochodowego
Wybór formy opodatkowania: na zasadach ogólnych – skala podatkowa, podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
17. Prowadzenie dokumentacji rachunkowej
samodzielnie albo przez biuro rachunkowe – wskazać dane biura
19. Adres miejsca przechowywania dokumentacji rachunkowej
Kraj, województwo, powiat, gmina, miejscowość, kod pocztowy, ulica, numer domu, numer lokalu
21. Informacja o rachunkach bankowych/rachunkach w SKOK
rachunek osobisty (jeżeli podatnik nie posiada firmowego) albo rachunek firmowy. Poza wpisaniem numeru rachunku należy zaznaczyć, który rachunek jest właściwy dla zwrotu podatku.
22. Adres do e-doręczeń
Wskazanie danych administratora skrzynki e-Doręczeń
23. Informacja o małżeńskiej wspólności majątkowej
Czy istnieje czy nie albo kiedy ustała albo nie dotyczy (np. kawaler, panna)
24. Forma prowadzenia działalności
Podatnik zaznacza tryb prowadzenia działalności, tzn. czy prowadzi działalność: indywidualnie, w formie spółki cywilnej, indywidualnie i w formie spółki cywilnej,
25. Jestem wspólnikiem spółek cywilnych
Jeśli dotyczy
26. Udzielenie pełnomocnictwa
Jeśli podatnik chce udzielić pełnomocnictwa do: zmian wpisu w CEIDG, zawieszenia działalności gospodarczej, wznowienia działalności gospodarczej, wykreślenia wpisu z CEIDG, prowadzenia spraw za pośrednictwem Punktu informacji. Podatnik wpisuje podstawowe dane i adres pełnomocnika.
Papierowe złożenie wniosku
Niezbędne jest na ostatniej stronie: podpisanie wniosku imieniem i nazwiskiem podatnika lub osoby upoważnionej, wpisanie miejscowości i daty złożenia wniosku.
Przedsiębiorcy bardzo często kumulują podatek VAT przenosząc nadwyżkę na kolejną deklarację. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele np. zawieszenie działalności gospodarczej, bądź też realizowanie sprzedaży, która opodatkowana jest niższą stawką podatku lub niepodlegającej opodatkowaniu w Polsce. W niniejszym wpisie przeanalizujemy zagadnienie przedawnienia nadwyżki w VAT.
Czy 5-letni okres przedawnienia odnosi się do nadwyżki VAT? Niejednolite orzecznictwo sądów administracyjnych.
W przeszłości ukształtowały się dwa przeciwne stanowiska, które odmiennie rozstrzygały zastosowanie standardowego, 5-letniego terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych w kontekście nadwyżki w VAT.
Dwutorowa linia orzecznicza w ostatnich latach była niespójna nawet na kanwach Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). NSA niejednokrotnie w swoich wyrokach orzekał, iż nadwyżka VAT przedawnia się tak samo jak inne zobowiązania podatkowe. Inaczej rzecz ujmując nie wystąpienie o zwrot lub nie skonsumowanie nadwyżki w VAT przez 5 lat powodował jej bezpowrotny przepadek. Taką konkluzję zawarto m.in. w wyroku NSA z dnia 29 czerwca 2009r., sygn. I FPS 9/08, czy wyroku NSA z dnia14 stycznia 2020r., sygn. I FSK 685/19.
Dopiero wyrok NSA z dnia 24 lutego 2021 r. sygn. I FSK 126/20 przełamał niekorzystną dla podatników interpretację w tym zakresie.
W przychylnym dla podatników wyroku, wprost zakwestionowano m.in. orzeczenie I FSK 685/19: „Naczelny Sąd Administracyjny, w składzie rozpatrującym przedmiotową sprawę nie podziela wyrażonych w orzecznictwie poglądów, że termin przedawnienia, o którym mowa w art. 70 § 1 o.p., ogranicza w czasie możliwość przenoszenia na kolejne okresy nadwyżki VAT naliczonego nad należnym (por. np. wyrok NSA z 14 stycznia 2020 r., sygn. akt I FSK 685/19).”
Korzystne dla podatników stanowisko podtrzymywane jest w najnowszych orzeczeniach i interpretacjach
Brak precyzyjnych regulacji związanych z przedawnieniem nadwyżki VAT oraz dwuznaczny wydźwięk organów podatkowych i sądów administracyjnych może w dalszym ciągu rodzić niepewność przedsiębiorców.
Przejawem tej niepewności jest częstotliwe wydawanie indywidualnych interpretacji prawa podatkowego w przedmiocie przedawnienia nadwyżki w VAT. Za przykład posłużyć może interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej dnia 20 kwietnia 2023 roku, sygn. 0114-KDIP4-2.4012.97.2023.2.MC. Organ zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy, iż 5-letni okres przedawnienia zobowiązania podatkowego nie dotyczy nadwyżki VAT: „Zatem mając na uwadze przedstawione we wniosku okoliczności sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, że mają Państwo prawo do zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym wynikającej z bieżącej deklaracji VAT i równej kwocie nadwyżki wykazywanej do przeniesienia do rozliczenia na następny okres rozliczeniowy w deklaracji VAT za poprzedni okres rozliczeniowy. W analizowanym przypadku w odniesieniu do nadwyżki podatku naliczonego wykazywanej przez Państwa w kolejnych okresach rozliczeniowych począwszy od I kwartału 2017 r. nie znajduje zastosowania art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej.”
Brak przedawnienia nadwyżki nie oznacza możliwości korygowania/weryfikowania przedawnionych okresów rozliczeniowych przez podatnika lub organ podatkowy
Dominujące obecnie stanowisko organów podatkowych, które należy uznać za korzystne dla podatników sprawia, że podatnicy mogą „odzyskiwać” nadwyżkę podatku VAT z przedawnionych okresów, których organ nie może już weryfikować, a podatnik zmieniać/korygować.
Z punktu widzenia podatnika, który ma uzasadnione wątpliwości co do prawidłowości zamkniętych już rozliczeń podatku, bądź też istnieje istotna niepewność w zakresie udowodnienia pewnych okoliczności przed organem podatkowym w toku ewentualnych czynności sprawdzających, korzystnym zabiegiem może być „przeczekanie” do końca okresu przedawnienia, a następnie wystąpienie o zwrot nadwyżki podatku VAT. Organ podatkowy nie będzie miał prawa do weryfikowania przedawnionych okresów co jest istotną korzyścią dla podatnika. Podkreślono to także w przywoływanym wyżej wyroku sygn. I FSK 126/20: „Organ podatkowy miał stosowny czas i uprawnienia, żeby przed upływem terminu przedawniania skorygować rozliczenia skarżącej. Skoro tego nie zrobił, skarżąca korzysta z dobrodziejstwa instytucji przedawniania rozumianej jako zakaz organu korygowania jej rozliczeń, co do których upłynął termin przedawnienia zobowiązania za dany okres.”
Przedsiębiorcy o mniejszych skłonnościach do ryzyka, którzy wolą nie wdawać się w potencjalne spory z organem podatkowym na gruncie zarówno omawianej kwestii przedawnienia nadwyżki VAT, czy ewentualnych czynności sprawdzających mogą więc poczekać na przedawnienie zobowiązań podatkowych zamykając organom drogę do ewentualnego kwestionowania okresów, w których nadwyżka VAT się skumulowała. Sytuacja ta została zobrazowana na poniższym przykładzie.
Przykład 1
Pani Joanna w latach 2015-2020 prowadziła działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług niematerialnych związanych z wdrażaniem specjalistycznego oprogramowania u klientów zagranicznych. Usługi nie podlegały opodatkowaniu VAT w Polsce.
Pani Joanna nabywała jednak znaczną ilość krajowych usług programistycznych od których odliczała podatek naliczony. Doprowadziło to do powstania nadwyżki w VAT, która od końca 2020 roku była systematycznie przenoszona na kolejne okresy, aż do 2024 roku. Pani Joanna od końca 2020 roku nie podejmowała już aktywnej działalności gospodarczej.
Z uwagi na awarię systemu, Pani Joanna utraciła zasoby i dokumentację związaną ze świadczeniem i nabywaniem usług niematerialnych, stąd w obawie przed ewentualnymi czynnościami sprawdzającymi nie zdecydowała się do tej pory na wnioskowanie o zwrot zgromadzonej nadwyżki w VAT.
Pani Joanna może jednak poczekać do końca 2025 roku i na początku 2026 roku wystąpić o zwrot nadwyżki VAT. Organ nie będzie miał możliwości weryfikowania lat 2015-2020 z uwagi na przedawnienie. Zgodnie z najnowszym orzecznictwem organ będzie jednak zobligowany do zwrotu podatku pomimo przedawnienia okresów, w których powstała nadwyżka w VAT.
Ulgi podatkowe mają na celu stymulować pewne obszary działalności gospodarczej wśród przedsiębiorców. Jedną z takich ulg, popularnej zwłaszcza w branży IT jest IP-BOX. Opłacanie niższego podatku wiąże się z koniecznością spełnienia wielu, często nieostrych przepisów ustawy o PIT, a także prowadzenia dodatkowych ewidencji. Poniżej prezentujemy istotę ulgi IP-BOX oraz korzyści i zagrożenia z niej płynące.
Najważniejsze założenia ulgi IP-BOX. Jakie podmioty mogą z niej skorzystać
Ulga IP-BOX polega na zastosowaniu niższej, 5%-towej stawki podatku od dochodu uzyskanego w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Przepis prawny normujący ulgę został zawarty w art. 30ca ustawy o PIT oraz art. 24d ustawy o CIT. Powyższe oznacza, że z preferencyjnego opodatkowania mogą korzystać zarówno podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych jak i od osób prawnych, których dochody opodatkowane są w Polsce.
Spełniwszy kryterium podmiotu opodatkowania należy istotnie zgłębić tematykę przedmiotu opodatkowania. Zgodnie z tym co zostało zaakcentowane wyżej, w ramach IP-BOX mogą być opodatkowane wyłącznie dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej:
które podlegają ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska,
których przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej,
które zostały wyspecyfikowane w ustawie.
Ustawa zawiera katalog kwalifikowanych praw własności intelektualnej do których należą: 1) patent, 2) prawo ochronne na wzór użytkowy, 3) prawo z rejestracji wzoru przemysłowego, 4) prawo z rejestracji topografii układu scalonego, 5) dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin, 6) prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu, 7) wyłączne prawo, o którym mowa w ustawie z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz. U. z 2021 r. poz. 213), 8) autorskie prawo do programu komputerowego.
Działalność badawczo-rozwojowa, a kwalifikowane prawo własności intelektualnej. Objaśnienia podatkowe.
Ulga IP-BOX została zaimplementowana do polskiego prawa podatkowego z dniem 1 stycznia 2019 roku. Choć przepisy normujące omawiane zagadnienie nie są istotnie rozbudowane, to szereg wątpliwości podatników, ale też organów podatkowych sprawił, że kilka miesięcy później Ministerstwo Finansów wydało objaśnienia podatkowe zawierające ponad 80 stron.
Warto zapoznać się z objaśnieniami podatkowymi z dnia 15 lipca 2019 roku, bowiem w sposób istotny pozwalają zrozumieć ulgę IP-BOX. W szczególności ponad 10 stron poświęcono przybliżeniu zagadnienia działalności badawczo-rozwojowej. Inaczej rzecz ujmując skorzystanie z ulgi IP-BOX wymaga w pierwszej kolejności przeanalizowania, czy dany podatnik prowadzi działalność badawczo-rozwojową.
Pojęcie działalności badawczo-rozwojowej zostało lakonicznie wyjaśnione w słowniczkach ustaw. Zgodnie z definicją ustawy o PIT/CIT działalność badawczo-rozwojowa oznacza „działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań”.
Analizując powyższą definicję oraz treść przytoczonych powyżej objaśnień podatkowych można wysunąć kilka zasadniczych wniosków, które pomogą uznać daną aktywność podatnika za działalność badawczo-rozwojową:
ustawowa definicja posługuję się alternatywą „lub”. Oznacza, to że podatnik może prowadzić badania naukowe lub prace rozwojowe,
badania naukowe co do zasady prowadzą do zwiększania zasobów wiedzy, natomiast prace rozwojowe to wykorzystanie istniejącej lub zwiększonej wiedzy do tworzenia nowych zastosowań,
szczegółowe znaczenie pojęć badania naukowe i prace rozwojowe wymaga przeanalizowania art. 4 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Ustawa o PIT i CIT zawiera bezpośrednie odesłanie do tych przepisów. Za badania naukowe uznaje się badania podstawowe mające na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne oraz badania aplikacyjne mające na celu zdobycie nowej wiedzy do opracowywania nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzania do nich znaczących ulepszeń. Prace rozwojowe obejmują z kolei nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług – z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.
Tak rozumiana działalność badawczo-rozwojowa, której skutkiem będzie wytworzenie kwalifikowanego prawa własności intelektualnej da podatnikowi prawo do zastosowania preferencyjnej, 5%-towej stawki podatku!
Dodatkowe ewidencje jako element konieczny w IP-BOX
Spełnienie warunku w postaci uznania danej aktywności podatnika jako działalność badawczo-rozwojowa, której efektem jest wytworzenie kwalifikowanego prawa własności intelektualnej to jeszcze nie koniec. Ustawy o podatkach dochodowych nakładają na podatników korzystających z IP-BOX obowiązek prowadzenia dodatkowych ewidencji (art. 30 cb ustawy o PIT/ art. 24e ustawy o CIT).
W przypadku ksiąg rachunkowych, podatnicy zobowiązani są wyodrębnić w nich każde prawo własności intelektualnej odrębnie w celu ustalenia przypadających na nie przychodów/kosztów oraz dochodu/straty, w tym kosztów i dochodu kwalifikowanego zgodnie z ustawą (zagadnienie szersze, wymagające szczegółowego przeanalizowania).
Podatnicy prowadzący PKPiR wykazują powyższe informacje w odrębnej ewidencji zawierającej analogiczne dane.
W przypadku gdy na podstawie ksiąg rachunkowych lub ewidencji nie jest możliwe ustalenie dochodu (straty) z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, podatnik jest obowiązany do zapłaty podatku na zasadach ogólnych (skala podatkowa lub podatek linowy).
Własny interes warto zabezpieczyć interpretacją indywidualną
Kończąc rozważania w zakresie ogólnych reguł ulgi IP-BOX warto zaznaczyć, iż większość podatników decydujących się na preferencyjne opodatkowanie, korzysta z instytucji interpretacji indywidualnej. Wielowątkowość ulgi IP-BOX sprawia, że takie zabezpieczenie własnych interesów jest zazwyczaj konieczne na tle jawiących się wątpliwości zarówno co do stanu faktycznego danego podatnika oraz przepisów, które należy analizować nie tylko w obszarze jednej ustawy. Rekomendowane jest więc występowanie z wnioskiem o interpretację indywidualną we własnej sprawie co pozwoli na uzyskanie pełnej ochrony i uniknięcie sporów z fiskusem.
Preferencja w postaci wspólnego rozliczenia z małżonkiem lub dzieckiem niesie za sobą bardzo duże korzyści podatkowe. W niniejszym wpisie przyglądamy się sytuacjom, w którym podatnicy tylko przez cześć roku spełniali warunki do złożenia wspólnego zeznania podatkowego. Czy w takich sytuacjach mogą złożyć wniosek o wspólne rozliczenie w zeznaniu rocznym? – szczegóły poniżej.
Na czym polega wspólne rozliczenie i jakie korzyści z niego płyną?
Na początek warto przypomnieć i usystematyzować wiedzę na temat istoty wspólnego rozliczenia. Główną korzyścią tej preferencji jest obliczenie podatku od połowy dochodu w podwójnej wysokości. W praktyce jest to szczególnie korzystne w przypadku gdy jeden z podatników osiąga dochody, z których część podlega pod wyższą 32%-tową stawkę podatku, a drugi podatnik osiąga dochody niższe od kwoty 120 000 zł. Drugi niezwykle korzystny wariant kreuje się w przypadku, gdy jeden z podatników rozliczających się wspólnie zarabia niewiele lub wcale nie osiąga dochodów. Obliczenia liczbowe zaprezentowano na poniższym przykładzie.
Przykład 1
Pani Jagoda osiągnęła dochód roczny w wysokości 60 000 zł. Pani Jagoda jest samotną matką, wychowującą małoletniego syna, który nie osiąga żadnych dochodów.
Wyliczenie podatku przy rozliczeniu indywidualnym: 60 000 zł x 12% – 3600 (kwota wolna od podatku) = 3 600 zł (podatek należny)
Wyliczenie podatku przy wspólnym rozliczeniu jako osoba samotnie wychowująca dziecko: 30 000 zł (połowa dochodu) x 12% – 3 600 zł = 0 zł (podatek do zapłaty nie wystąpi)
Zawarcie/ustanie małżeństwa w trakcie roku lub śmierć małżonka a prawo do wspólnego rozliczenia
Przepisy ustawy o PIT liberalnie i korzystnie dla podatników traktują o wspólnym rozliczeniu w sytuacjach, w których małżeństwo trwało przez część roku podatkowego. Zatem, w przypadku gdy:
związek małżeński został zawarty w trakcie roku i trwał do ostatniego dnia roku podatkowego,
małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego lub po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego,
na wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym małżonkowie we wskazanych przypadkach mogą rozliczyć się wspólnie. Wspólne rozliczenie obejmuje wszelkie dochody osiągnięte przez małżonków w całym roku podatkowym, choć realnie małżeństwo trwało jedynie przez część roku.
Wyjątkiem od powyższej reguły jest sytuacja, w której jeden z małżonków prowadził działalność gospodarczą i zmarł, a działalność ta była kontynuowana przez zarządcę sukcesyjnego jako przedsiębiorstwo w spadku. W takiej sytuacji wspólne rozliczenie małżonków obejmować może okres od początku roku podatkowego do dnia śmierci. Natomiast dochody przedsiębiorstwa w spadku jako odrębnego podatnika zostaną rozliczone na dodatkowym zeznaniu podatkowym (więcej informacji w tym zakresie: interpretacja indywidulana wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej dnia 30 stycznia 2020r., sygn. (0113-KDIPT2-1.4011.644.2019.2.KS).
Wspólnie nie rozliczą się również małżonkowie, których małżeństwo ustało na skutek rozwodu lub też zawarli w trakcie roku umowę małżeńskiej rozdzielności majątkowej.
Rozwód w trakcie roku a możliwość rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko
Jak wskazano powyżej, rozwód uniemożliwia wspólne rozliczenie się byłych małżonków za rok podatkowy, w którym ustało ich małżeństwo. Jednakże były małżonek, który samotnie wychowuje dziecko może skorzystać z preferencji rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko już za rok podatkowy, w którym uprawomocniło się orzeczenie o rozwodzie. W tej sytuacji nie ma znaczenia, iż kryterium osoby samotnie wychowującej dzieci było spełnione tylko przez część roku. Potwierdza to w szczególności interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.12.2024.2.DJ z dnia 12 lutego 2024r., gdzie stwierdzono w szczególności, że: „Przy czym, aby móc skorzystać z omawianej preferencji podatkowej status osoby samotnie wychowującej dziecko (określonej ww. przepisem) nie musi trwać przez cały rok podatkowy. Wystarczające jest, aby taki stan zaistniał w ciągu roku (co ma miejsce w niniejszej sprawie, bowiem jak Pani wskazała (…) 2023 r. uprawomocniło się orzeczenie sądu o rozwodzie między Panią a Pani byłym mężem, który jest ojcem wskazanego we wniosku dziecka).”
Należy w tym miejscu podkreślić, że stan cywilny jest kluczowy dla preferencyjnego opodatkowania dochodów. W sytuacji, gdy rodzice nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, a sprawa rozwodowa jest w toku, do momentu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie, żaden z rodziców nie będzie uprawniony do rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Podkreślono to m.in. w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej sygn. 0112-KDSL1-2.4011.565.2023.3.KS z dnia 28 lutego 2024r. Prawo do preferencji nie przysługuje także w przypadku tzw. opieki naprzemiennej.
Prawo do rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko za rok podatkowy, w którym dziecko zmieniło stan cywilny
Stan faktyczny, w którym status osoby samotnie wychowującej dzieci może być spełniony jednie przez część roku jest sytuacja, w której dziecko wstępuje w związek małżeński.
Także w tym przypadku po spełnieniu pozostałych warunków, rodzic, który sprawował opiekę przez część roku z powodu zawarcia związku małżeńskiego przez dziecko ma prawo do preferencyjnego rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
Ulga prorodzinna tzw. ulga na dziecko jest jedną z najpopularniejszych ulg podatkowych, którą odliczają polscy podatnicy. Skorzystanie z każdej preferencji wymaga spełnienia określonych warunków – nie inaczej jest w tym przypadku. Poniżej prezentujemy kluczowe aspekty dotyczące ulgi na dziecko.
Limit zarobków małoletniego/pełnoletniego dziecka, a prawo do ulgi prorodzinnej.
W przeszłości tj. do 2021 roku obowiązywał stosunkowo niski limit zarobków dziecka, którego przekroczenie wiązało się z utratą prawa do zastosowania ulgi przez rodziców/opiekunów. Limit ten wynosił 3089 zł. Aktualnie obowiązujący limit jest znacznie wyższy i wynosi 19 061,28 zł (dwunastokrotność renty socjalnej). Limit zarobków dotyczy wyłącznie dzieci pełnoletnich do ukończenia 25-tego roku życia uczących się w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innym państwie. Ponadto jeżeli dochody dziecka opodatkowane są podatkiem liniowym lub ryczałtem, wówczas prawo do skorzystania z ulgi jest całkowicie zabronione bez względu na kwotę dochodu.
Do powyższego limitu wliczają się łącznie następujące dochody z wyjątkiem renty rodzinnej:
podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 (skala podatkowa) lub art. 30b (dochody z papierów wartościowych),
zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152 (ulga dla młodych, tzw. „PIT zero” lub ulga na powrót).
Prawo do skorzystania z ulgi dotyczy wyłącznie podatników utrzymujących pełnoletnie dzieci w związku z wykonywaniem przez tych podatników ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej.
Nie wszystkie dochody dziecka należy wziąć pod uwagę.
Wymienione wyżej kategorie dochodów dziecka należy odczytywać literalnie (dosłownie). Zatem jeśli dziecko uzyskiwało inne rodzaje dochodów np. zwolnionych z opodatkowania na podstawie innego przepisu, wówczas tych dochodów nie należy brać pod uwagę. Przykładem mogą być w tym miejscu stypendia lub też popularne staże z urzędu pracy dla osób bezrobotnych.
Przykład 1
Córka Pani Anny, która jest w wieku 20 lat, uzyskała w 2023 roku następujące dochody: 1) 18 000 zł z umowy o pracę; 2) 8 200 zł ze stażu z urzędu pracy.
Z uwagi na fakt, iż stypendium stażowe zwolnione jest z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 102a lit. d, Pani Anna może skorzystać z ulgi na córkę i tym samym odliczyć 1 112,04 zł w zeznaniu rocznym.
Do limitu dochodów dziecka należy wyłącznie wliczać dochody zwolnione na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152 ustawy o PIT.
ISTOTNE:
Limit dochodów dotyczy wyłącznie dzieci pełnoletnich i nie ma zastosowania do dzieci małoletnich. Powyższe oznacza, że dziecko małoletnie może uzyskać dochody przekraczające 19 061,28 zł, a rodzice/opiekunowie mogą skorzystać z preferencji podatkowej.
Ukończenie 25-tego roku życia w trakcie roku podatkowego – czy można skorzystać z ulgi?
Ulga na dziecko jest ograniczona w czasie, tzn. można z niej korzystać do ukończenia przez dziecko 25 roku życia. Jeżeli dziecko uczące się, w trakcie roku podatkowego ukończy 25 lat, wówczas rodzicom/opiekunom przysługuje prawo do proporcjonalnego odliczenia ulgi za miesiące przypadające do ukończenia wskazanego wieku. Do ulgi kwalifikuje się ponadto miesiąc, w którym dziecko ukończyło 25 lat. Sytuacja ta została zobrazowana na poniższym przykładzie.
Przykład 2
Studiujący syn Pana Jakuba 12 maja 2023r. ukończył 25 lat. Syn w 2023r. nie osiągnął żadnych dochodów.
Pan Jakub ma prawo skorzystać z ulgi prorodzinnej za 5 miesięcy 2023 roku. Kwota przysługującej ulgi wynosi 463,35 zł (5 miesięcy x 92,67 zł).
Ulgę na dziecko odliczy rodzic, który faktycznie je utrzymuje i spełnia tzw. obowiązek alimentacyjny.
W przypadku niektórych sytuacji życiowych np. gdy rodzice dziecka są po rozwodzie, mogą zaistnieć wątpliwości, który rodzic uprawniony jest do skorzystania z ulgi prorodzinnej. Korzystanie z ulgi prorodzinnej może być wówczas przedmiotem sporów pomiędzy rodzicami.
Co do zasady zgodnie z przepisami ustawy o PIT odliczenie przysługuje obojgu rodzicom w proporcjach przez siebie ustalonych. W przypadku braku porozumienia między podatnikami, którzy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim – kwotę tę podatnicy odliczają w częściach równych. W pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100% stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania.
W tym miejscu podkreślić należy, że samo płacenie alimentów i sporadyczne kontakty z dzieckiem nie jest wystarczające dla uznania, że rodzic ten (zazwyczaj ojciec dziecka) wykonuje władzę rodzicielską i ma tym samym prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej. Potwierdza to m.in. interpretacja indywidualna z dnia 24 lipca 2023 roku wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT2.4011.300.2023.2.KC, gdzie podkreślono w szczególności, że „samo płacenie alimentów na małoletnie dziecko oraz sporadyczne spotkania z małoletnim dzieckiem nie są rozstrzygające dla uznania, że rodzic wykonuje władzę rodzicielską. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje formalnie obojgu rodzicom, a tylko jeden z rodziców faktycznie ją wykonuje, to z odliczenia całości kwoty może skorzystać tylko ten rodzic.” Ponadto „wobec okoliczności przedstawionych w opisie zdarzenia a w szczególności tego, że pełnoletnie dzieci w 2022 r. pozostawały na Pani utrzymaniu w związku z wykonywanym przez Panią obowiązkiem alimentacyjnym i nie pozostawały na utrzymaniu ojca w związku z wykonywanym przez niego obowiązkiem alimentacyjnym, to również wyłącznie Pani za cały 2022 r. przysługuje prawo do dokonania odliczenia na pełnoletnie dzieci w ramach ulgi prorodzinnej”.
Ulga na dziecko to jedna z bardzo nielicznych ulg podatkowych, która jest odliczana od podatku a nie od dochodu. To oznacza, że bezpośrednio wpływa na obniżenie rocznego podatku dochodowego od osób fizycznych PIT wykazanego w zeznaniu rocznym PIT-36 albo PIT-37.
Poza tym, gdy podatnik, podatnicy osiągają niskie dochody albo dochody zwolnione z podatku dochodowego PIT – mogą także ubiegać się o zwrot nieodliczonej ulgi.
W niniejszej publikacji przedstawiono praktyczne kompendium wiedzy na temat tej ulgi. Zapraszamy do lektury.
Czym jest ulga na dziecko
Ulga na dziecko to kwota wykazywana w zeznaniu rocznym – zmniejszająca roczny podatek dochodowy (nie dochód a podatek).
Wysokość ulgi na dziecko zależy od:
liczby dzieci,
liczby miesięcy w ciągu roku opieki nad dziećmi.
Nie występują limity ilości dzieci. Są jednak nałożone maksymalne kwoty ulgi na pierwsze i każde kolejne dziecko jakie podatnik, podatnicy mogą odliczyć od podatku.
Ulga na dziecko nie uzależniona jest od dochodów rodziców jeżeli posiadają przynajmniej dwoje dzieci. Jak jest w sytuacji posiadania jednego dziecka? Opisano to w dalszej części publikacji.
ISTOTNE:
Ulga na dziecko ma dwie funkcje:
odliczenie od podatku – obniżenie podatku, lub
zwrot ulgi w przypadki osiągania niskich dochodów.
ISTOTNE:
Ulga na dziecko na dwoje i więcej dzieci przysługuje podatnikowi jeżeli co najmniej przez jeden dzień roku podatkowego wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego lub sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej do więcej niż jednego dziecka.
Władza rodzicielska określona jest przez od art. 92 do 112 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 zwanego dalej Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym). Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.
Opiekuna prawnego nad dzieckiem określonego na podstawie od art. 145 do 174 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ustanawia sąd opiekuńczy, skoro tylko poweźmie wiadomość, że zachodzi prawny po temu powód. Opiekę ustanawia się dla małoletniego dziecka. Opiekę sprawuje opiekun natomiast wspólne sprawowanie opieki nad dzieckiem sąd może powierzyć tylko małżonkom. Opiekun obowiązany jest wykonywać swe czynności z należytą starannością, jak tego wymaga dobro pozostającego pod opieką i interes społeczny. Opiekun sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką; podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego. Do sprawowania opieki stosuje się odpowiednio przepisy o władzy rodzicielskiej z zachowaniem przepisów poniższych.
Nawiązując do art. 1121 do 1128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego Sąd może powierzyć sprawowanie pieczy zastępczej małżonkom albo osobie niepozostającej w związku małżeńskim, którzy są wstępnymi albo rodzeństwem dziecka. Sprawowanie pieczy zastępczej sąd może także powierzyć małżonkom albo osobie niepozostającej w związku małżeńskim, którzy nie są wstępnymi albo rodzeństwem dziecka, jeżeli osoby te zostały wpisane do rejestru osób zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej, prowadzenia rodzinnego domu dziecka albo pełnią już funkcję rodziny zastępczej zawodowej lub rodziny zastępczej niezawodowej oraz prowadzących rodzinny dom dziecka. Jeżeli jest to uzasadnione dobrem dziecka sąd może tymczasowo, nie dłużej jednak niż na 6 miesięcy, powierzyć pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom albo osobie niepozostającej w związku małżeńskim, którzy nie są wstępnymi albo rodzeństwem dziecka, niespełniającym warunku niezbędnych szkoleń, określonego w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, dotyczących rodzin zastępczych.
Czy ulga na dziecko dotyczy wszystkich dzieci
Ulga na dziecko nie dotyczy wszystkich a większości dzieci. Których konkretnie? Zaprezentowano to w poniższej tabeli.
Których dzieci dotyczy ulga na dziecko
Wiek dzieci
Jakie dziecko objęte jest ulgą
Warunki
Od 1 miesiąca do 18 roku życia
Każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym podatnik
Wykonywał władzę rodzicielską
Pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało
Sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą
Powyżej 18 roku życia do 25-tego roku życia
Każde pełnoletnie dziecko do 25 roku życia
Uczące się (wymagane jest aby dziecko było wpisane do ewidencji szkoły, uczelni, innej placówki a więc posiadały aktywny status ucznia studenta i rzeczywiście uczęszczało do danej szkoły)
Które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywało zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną
Dziecko w roku podatkowym za które rozliczana jest ulga nie osiągnęło dochodów przekraczających kwotę limitu 19.061,28 zł (dotyczy także dochodu zwolnionego z podatku do 26 roku życia). Jeżeli na ten dochód dziecka składa się renta rodzinna, to jej wysokość nie liczy się do limitu dochodu
ISTOTNE:
Dochody podatników, które powinny zostać wzięte do porównania do limitu 56.000 zł albo 112.000 zł to wszelkie dochody z działalności gospodarczej i spoza działalności:
opodatkowane skalą podatkową (wykazane w zeznaniu PIT-36, PIT-37),
opodatkowane podatkiem liniowym (wykazane w zeznaniu PIT-36L),
ze zbycia niektórych instrumentów finansowych np. papierów wartościowych (wykazane w zeznaniu PIT-38),
uzyskiwane z pracy za granicą pomimo tego, iż w Polsce mogą podlegać zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym PIT.
Co więcej gdy dziecko pełnoletnie ale do 25 roku życia uzyskuje wynagrodzenie to te zdarzenie nie ma wypływu na limity służące do porównania dochodów osiąganych przez rodziców.
ISTOTNE:
Co ciekawe przychody z ryczałtu ewidencjonowanego nie powinny być sumowane do dochodów rodziców dla celu porównania do limitów 112.000 zł czy 56.000 zł.
ISTOTNE:
Co niezwykle ważne jeżeli np. oboje rodziców (albo rodzic samotny) uzyskuje przychody zwolnione – ulga dla młodych (lub inne krajowej przychody zwolnione) i przekroczą limit 112.000 zł to te przychody zwolnione nie liczą się do tego limitu. Nawet jak go przekroczą to i tak mogą skorzystać z ulgi na dziecko. Podobnie jeden rodzic uzyskujący przychody wyłącznie zwolnione po przekroczeniu limitu 56.000 zł. (Nie dotyczy to jednak dochodów uzyskanych z zagranicy).
Jakie kwoty przypadają na ulgę na dziecko
Za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego albo sprawował opiekę (rodzina zastępcza) podatnik może odliczyć kwotę:
92,67 zł na jedno dziecko,
92,67 zł na drugie dziecko,
166,67 zł na trzecie dziecko,
225 zł na czwarte i kolejne dziecko.
Podatnik mnoży odpowiednią miesięczną kwotę (w zależności od liczby dzieci) przez ilość miesięcy wykonywania władzy rodzicielskiej, pełnienia funkcji opiekuna prawnego albo sprawowania opieki (rodzina zastępcza) w poprzednim roku kalendarzowym.
Ulga na dziecko jako już jedna z nielicznych podlega odliczeniu od podatku a nie od dochodu. To jest niezwykle istotne, gdyż bezpośrednio obniża wysokość rocznego podatku dochodowego obliczonego według zasad właściwych dla skali podatkowej.
Szczegóły odliczenia ulgi na dziecko jak i warunki zastosowania przy posiadaniu jednego dziecka przedstawiono w poniższej tabeli.
Kwoty ulgi na dzieci
Ulga na ile dzieci
Kwota odliczenia za miesiąc
Kwota odliczenia za rok
Warunki
Na pierwsze małoletnie dziecko – do 18-tego roku życia
92,67 zł
1.112,04 zł
Podatnik (rodzic) pozostaje przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim, oraz dochody podatnika i jego małżonka po odliczeniu składek ZUS społecznych, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112.000 zł
Podatnik (rodzic) niepozostający w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, oraz dochody nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56.000 zł, za wyjątkiem podatnika samotnie wychowującego małoletnie dziecko do którego ma zastosowanie kwota dochodu 112.000 zł. W obu przypadkach dochód na potrzeby ww. limitów sumowany jest ze skali, z podatku liniowego, ze zbycia instrumentów finansowych i pomniejszony o zapłacone składki ZUS społeczne
Na drugie małoletnie dziecko – do 18-tego roku życia
92,67 zł
1.112,04 zł
———-
Na trzecie małoletnie dziecko – do 18-tego roku życia
166,67 zł
2000,04 zł
———-
Na czwarte i każde kolejne małoletnie dziecko – do 18-tego roku życia
225 zł
2.700 zł
———-
Jak skorzystać z ulgi na dziecko – odliczenie od podatku
Z ulgi na dziecko może skorzystać osoba fizyczna prowadząca jak i nieprowadząca działalności gospodarczej, której dochody są opodatkowane skalą podatkową.
Odliczeniu ulgi na dziecko podatnik dokonuje w zeznaniu rocznym:
PIT-36 albo
PIT-37
– dołączając załącznik PIT/O.
Z kolei w złączniku PIT/O w tabeli (punkcie) E – informacje o dzieciach uprawniających do ulgi na dzieci lub do ulgi dla rodzin 4+ i w podpunktach E1, E2 podatnik wpisuje dane swoich dzieci takie jak:
PESEL dziecka albo gdy brak – imię i nazwisko dziecka wraz z datą urodzenia,
liczbę miesięcy za które przysługuje ulga (np. gdy dziecko urodzi się w połowie grudnia to ulga będzie przysługiwać tylko za grudzień – za jeden miesiąc, minimum to jeden dzień miesiąca kalendarzowego),
kwota odliczenia (np. gdy dziecko urodzi się w połowie grudnia to ulga będzie przysługiwać tylko za grudzień – za jeden miesiąc czyli na jedno dziecko 92,67 zł).
ISTOTNE:
Jeżeli oboje rodziców (opiekunów) w stosunku do dziecka / dzieci wykonuje władzę rodzicielską, pełni funkcję opiekuna lub sprawuje opiekę (rodziny zastępczej) – każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.
Jeżeli rodzice (opiekunowie) nie mogą dojść do porozumienia w sprawie podziału odliczenia ulgi to powinni ją odliczyć w kwocie proporcjonalnie przypadającej do faktycznych ilości dni wykonywania władzy rodzicielskiej, sprawowania opieki czy pełnienia funkcji opiekuna.
Przykładowo gdy ulga na jedno dziecko w skali roku przysługuje dla obojga rodziców łącznie w kwocie 1.112,04 zł to na jednego rodzica przypadnie kwota 556,02 zł do odliczenia od podatku.
ISTOTNE:
Z ulgi na dziecko nie skorzystają podatnicy korzystający z formy opodatkowania:
karta podatkowa, albo
podatek liniowy,
ryczałt ewidencjonowany.
Należy jednak podkreślić, że gdy podatnik lub jego małżonek poza dochodami opodatkowanymi kartą podatkową, podatkiem liniowym czy ryczałtem – osiągają dochody opodatkowane skalą podatkową to będzie mógł skorzystać z ulgi na dziecko.
Ulga na dziecko nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:
sądownie zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie,
wstąpiło w związek małżeński.
Podatnikiem nie pozostającym w związku małżeńskim jest podatnik:
o orzeczonej sądownie separacji,
będący w prawdzie w związku małżeńskim, niemniej małżonka pozbawiono praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Jak skorzystać z ulgi na dziecko – zwrot nieodliczonej ulgi
Czasami rodzi lub rodzice osiągają dochody uniemożliwiające wykorzystanie pełnej ulgi na dziecko albo w ogóle ulgi na dziecko (dochody zwolnione z podatku).
W takim wypadku mają jeszcze możliwość złożyć wniosek o zwrot niewykorzystanej ulgi na dziecko. Wniosku o zwrot można dokonać bezpośrednio na zeznaniu rocznym.
PIT-36 wypełniając tabelę M – dodatkowy zwrot z tytułu ulgi na dzieci albo
PIT-37 wypełniając tabelę J – dodatkowy zwrot z tytułu ulgi na dzieci
W tej tabeli rodzic, rodzice, opiekunowie itd. ujmą składki ZUS społeczne, zdrowotne w wysokości nieodliczonej w zeznaniu roczny. Należy na to spojrzeć w ten sposób:
składki ZUS społeczne podlegają odliczeniu od dochodu ale jeżeli część tych składek nie zostanie odliczona od dochodu (za niski dochód, strata) wtedy pozostała wysokość składek zostanie wykorzystana do zbudowania kwoty zwrotu ulgi na dziecko,
składki ZUS zdrowotne nie podlegają odliczeniu od dochodu ale jeżeli część tych składek nie zostanie odliczona od dochodu (za niski dochód, strata) wtedy pozostała wysokość składek zostanie wykorzystana do zbudowania kwoty zwrotu ulgi na dziecko.
Warto podkreślić, iż składki ZUS społeczne, zdrowotne jakie zasilą kwotę zwrotu niewykorzystanej ulgi na dziecko mogą pochodzić tylko z nieodliczonych składek ZUS:
z zeznania PIT-36,
z zeznania PIT-28,
z zeznania PIT-36L.
Co więcej nieodliczone składki ZUS społeczne, zdrowotne zasilające kwotę do zwrotu nie wykorzystanej ulgi mogą pochodzić także z dochodów, przychodów zwolnionych z podatku:
ulga do 26 roku życia,
ulga dla pracującego seniora,
ulga rodzina dla rodzin wielodzietnych,
ulga dla podatnika, który przeniósł miejsce zamieszkania na terytorium RP.
Nieodliczone składki ZUS społeczne, zdrowotne to różnica pomiędzy składkami odliczonymi a składkami nieodliczonymi w zeznaniu rocznym w którym odliczana jest ulga na dziecko.
Kontrola zasadności skorzystania z ulgi na dziecko
Urząd skarbowy w niektórych przypadkach może skontrolować rodziców w zakresie prawidłowości wykazania ulgi na dziecko. W tym celi może zażądać o podatnika dowodów niezbędnych do ustalenia prawa do odliczenia ulgi na dziecko, a konkretnie:
odpis aktu urodzenia dziecka;
zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;
odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą;
zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.
Na poziomie Unii Europejskiej podatek od towarów i usług ma charakter podatku zharmonizowanego, co oznacza, że w każdym kraju zasady fakturowania są dostosowane do unijnej dyrektywy VAT. Pojawia się jednak pytanie w jaki sposób należy wystawić fakturę dla kontrahenta mającego siedzibę w kraju znajdującym się poza Unią Europejską. Zagadnienie to będzie przedmiotem naszej dzisiejszej analizy.
Zasady fakturowania usług, których miejscem świadczenia jest poza krajem
Podatek od towarów i usług ma charakter podatku terytorialnego, co oznacza, że rozliczenie podatku należnego nie zawsze będzie mieć miejsce w kraju siedziby usługodawcy. W przypadku gdy przedmiotem transakcji jest usługa należy stosować generalną regułę określoną w art. 28b ustawy VAT, która stanowi, że miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.
Miejscem siedziby działalności gospodarczej podatnika jest miejsce, w którym wykonywane są funkcje naczelnego zarządu przedsiębiorstwa. W celu ustalenia siedziby uwzględnia się miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem, adres zarejestrowanej siedziby przedsiębiorstwa, i miejsce posiedzeń zarządu przedsiębiorstwa.
Powyższy przepis dotyczący miejsca opodatkowania usługi ma zastosowanie zarówno w sytuacji gdy usługobiorca jest kontrahentem z UE jak i z kraju trzeciego. W rezultacie – w przypadku gdy ma zastosowanie art. 28b ustawy VAT – usługa świadczona na rzecz podatników którzy nie mają w Polsce siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce.
WAŻNE
Zgodnie z zasadą podstawową w przypadku świadczenia usługi na rzecz innego podatnika miejscem opodatkowania jest kraj siedziby usługobiorcy. Przepis ten ma zastosowanie nie tylko do świadczenia usług na rzecz kontrahenta z Unii Europejskiej, ale również do nabywcy z kraju trzeciego.
Zasady fakturowania usług wykonywanych na rzecz kontrahenta z kraju trzeciego
Pomimo, iż usługa nie podlega opodatkowaniu w Polsce to krajowy podatnik nie jest w takim przypadku zwolniony z obowiązku udokumentowania wykonania usługi przy pomocy faktury.
Zgodnie z art. 106a pkt 2 lit. b) ustawy VAT przepisy dotyczące faktur stosuje się do dostawy towarów i świadczenia usług dokonywanych przez podatnika posiadającego na terytorium kraju siedzibę działalności gospodarczej w przypadku gdy miejscem świadczenia jest terytorium państwa trzeciego.
Ustawa VAT nie zawiera żadnych szczegółowych regulacji co do konstrukcji faktury w przypadku gdy świadczenie ma miejsce na rzecz podmiotu z kraju trzeciego dlatego też należy w tym zakresie kierować się ogólnymi wytycznymi zawartymi w art. 106e ustawy VAT.
Wskażmy zatem, że w art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy wskazano, że w przypadku dostawy towarów lub wykonania usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca towaru lub usługi – wyrazy „odwrotne obciążenie”.
Mając na uwadze fakt, że miejscem opodatkowania świadczonych usług będzie terytorium inne niż Polska podatnik będzie zobowiązanym do wystawienia faktury, która winna zawierać adnotację „odwrotne obciążenie” w sytuacji gdy obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca usługi. W tym wypadku nie ma znaczenia czy w kraju nabywcy występuje podatek VAT czy też jego odpowiednik. Okoliczność ta nie ma znaczenia dla kwestii ustalenia miejsca opodatkowania usługi ani samej konstrukcji faktury.
Zgodnie zaś z art. 106e ust 5 pkt 2 ustawy VAT jeśli miejscem świadczenia dostawy towarów lub świadczenia usług jest terytorium państwa trzeciego, faktura może nie zawierać:
numeru, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi;
stawki podatku;
sumy wartości sprzedaży netto z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku;
kwoty podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku.
Przykładowo w sytuacji gdy podatnik z Polski wykonuje usługę na rzecz kontrahenta z USA (do której ma zastosowanie art. 28b ustawy VAT) to miejscem opodatkowania jest siedziba usługobiorcy czyli USA. W konsekwencji taka usługa nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce. Natomiast faktura wystawiona przez podatnika za wykonane usługi powinna zawierać wyrazy „odwrotne obciążenie” (może tez zawierać angielski odpowiednich „reverse charge”). Przy czym podatnik wystawiając fakturę dokumentującą świadczenie tych usług nie wykazuje na niej stawki i kwoty podatku, a zamiast tego może na niej umieścić określenie „NP” („nie podlega”).
Powyższe znajduje potwierdzenie m.in. w treści interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12.04.2017r., nr 1061-IPTPP2.4512.32.2017.3.KW:
„ Wobec powyższego w związku z tym, że przedmiotowe usługi nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, to Wnioskodawca ma obowiązek wystawić fakturę za wykonaną usługę, która powinna zawierać wyrazy „odwrotne obciążenie”, dla kontrahentów mających siedzibę działalności gospodarczej zarówno w krajach Unii Europejskiej jak i poza Unią, niezależnie od stawki podatku obowiązującej w kraju usługobiorcy. Przy czym zauważyć należy, iż Zainteresowany jako dodatkowy zapis może na fakturze umieścić określenie „NP”, bowiem przepisy nie sprzeciwiają się umieszczaniu na fakturze dodatkowych adnotacji.”
WAŻNE
Faktura dla kontrahenta spoza Unii Europejskiej nie zawiera ani kwoty ani stawki podatku VAT. Musi natomiast zawierać adnotację „odwrotne obciążenie”. Taka faktura nie musi też zawierać numeru identyfikującego podatnika na cele podatkowe.
Podsumowując powyższe warto zatem zapamiętać, że świadczenie usługi na rzecz kontrahenta z innego kraju niż kraj członkowski Unii Europejskiej nie zwalnia polskiego podatnika z obowiązku wystawienia faktury – nawet w przypadku gdy usługa nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce. W myśl reguły ogólnej taka faktura będzie jednak ograniczona co do treści oraz jej elementów konstrukcyjnych.
