Zakończenie leasingu – skutki podatkowe w Polskim Ładzie i sposoby na optymalizację rozliczeń

Opublikowano: 2022-04-29

Zmiany wprowadzone przez Polski Ład na gruncie leasingu należy uznać za niekorzystne, bowiem ich skutkiem jest drastyczny wzrost obciążeń publiczno-prawnych z tytułu zbycia składnika majątku będącego wcześniej przedmiotem leasingu. W niniejszym wpisie omawiamy najnowsze regulacje i podpowiadamy jak można zgodnie z prawem uniknąć wysokich zobowiązań podatkowo-składkowych. Szczegóły poniżej!

Koniec z optymalizacją przez tzw. wykup prywatny

Popularnym procederem w przypadku leasingu był tzw. wykup prywatny, który polegał na zawarciu umowy leasingu na jednoosobową działalność gospodarczą i rozliczeniu na gruncie PIT i VAT wszelkich opłat z tytułu tejże umowy. Przedsiębiorca po zakończeniu umowy leasingu nie wprowadzał składnika majątku (którym najczęściej był samochód) do działalności gospodarczej, a co za tym idzie nabywał go prywatnie. Taki składnik majątku po upływie pół roku licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jego nabycie mógł zostać sprzedany bez obciążeń podatkowych.

Ten korzystny, stosowany na szeroką skalę, zgodny z prawem i potwierdzany przez organy podatkowe sposób na uniknięcie podatku dochodowego od sprzedaży „poleasingowego” składnika majątku został zlikwidowany z dniem 1 stycznia 2022r., ponieważ w ustawie o PIT zostały wprowadzone następujące zmiany:

  • do katalogu przychodów z działalności gospodarczej (art. 14 ust. 2 pkt 19), dodano przychody z tytułu odpłatnego zbycia składników będących rzeczami ruchomymi, wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej, na podstawie umowy leasingu,
  • do regulacji traktujących o odpłatnym zbyciu ruchomości i nieruchomości (art. 10 ust. 2 pkt 4) dodano przepis nakazujący rozpoznanie przychodu z tytułu odpłatnego zbycia „poleasingowych” składników majątku, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki te zostały wycofane z działalności gospodarczej, i dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat. „Poleasingowe” składniki majątku zrównano więc ze środkami trwałymi przedsiębiorstwa przekazywanymi na cele prywatne, których sprzedaż również winna być rozliczona jako przychód z działalności gospodarczej w ciągu 6 lat.

Opisane wyżej zmiany w prawie, to nie tylko obowiązek zapłaty podatku PIT, lecz również składki zdrowotnej, która na zasadach ogólnych obliczana jest od dochodu. Stracić mogą również podatnicy rozliczający się podatkiem zryczałtowanym – sprzedaż składnika majątku o znacznej wartości może doprowadzić do tego, iż przedsiębiorca „wpadnie” w wyższy próg składki zdrowotnej. Istotny jest również brak przepisów przejściowych. Tylko składniki majątku wykupione prywatnie z leasingu przed 1 stycznia 2022r. mogą zostać sprzedane na dotychczasowych korzystnych zasadach. Zakończenie leasingu w 2022 roku wiąże się z koniecznością zastosowania aktualnie obowiązujących przepisów.

Sposobem na uniknięcie PIT może być darowizna

Obowiązek rozliczenia podatku PIT w ramach źródła przychodu jakim jest działalność gospodarcza od zbycia „poleasingowego” składnika majątku dotyczy wyłącznie sytuacji, w której owo zbycie ma charakter odpłatny. Regulacje ustawy o PIT nie mają więc zastosowania do nieodpłatnego zbycia w formie darowizny, wykupionego prywatnie składnika majątku. Warto pamiętać o tym, że tylko darowizna na rzecz najbliższego członka rodziny będzie wolna od podatku od spadków i darowizn. Najbliższym członkiem rodziny jest osoba w tzw. zerowej grupie podatkowej do których zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Zwolnienie darowizny z podatku wymaga zgłoszenia jej fiskusowi w ciągu 6 miesięcy licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego (druk SD-Z2).

Przekazanie w darowiźnie składnika majątku będzie neutralne również na gruncie:

  • składki zdrowotnej – brak przychodu z działalności gospodarczej oznacza brak podstawy do obliczenia składki zdrowotnej,
  • podatku VAT – pod warunkiem, że podatnik wykupił przedmiot leasingu do majątku prywatnego i nie odliczył VAT naliczonego od wykupu. Potwierdził to w szczególności Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 11 października 2021r., sygn. 0114-kdip4-1.4012.515.2021.1.SK. Podkreślić ponadto należy, że Polski Ład nie modyfikował przepisów w tym zakresie na gruncie ustawy o VAT!

ISTOTNE:

W polskim prawie podatkowym istnieje tzw. klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – art. 119a ustawy Ordynacja podatkowa. Przepis ten stanowi, że „Czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli osiągnięcie tej korzyści, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu, było głównym lub jednym z głównych celów jej dokonania, a sposób działania był sztuczny”.

Jeżeli więc podatnik w sposób sztuczny będzie wykupował z leasingu składniki majątku, następnie je darował bliskim członkom rodziny, którzy będą te składniki majątku sprzedawać po pół roku bez podatku, wówczas fiskus może uznać, że doszło do naruszenia przepisów. Każdy stan faktyczny podlega indywidualnej ocenie. Innym ryzykiem obarczona jest sytuacja, w której przedsiębiorca raz na pięć lat dokona darowizny samochodu na rzecz bliskiego członka rodziny, niż sytuacja, w której przedsiębiorca wykupił z leasingu dziesięć samochodów, które darował członkom rodziny, którzy następnie je sprzedali po stosunkowo krótkim czasie bez podatku. Z pewnością drugi stan faktyczny niesie za sobą istotnie większe ryzyko zakwestionowania działań podatnika przez organ podatkowy.

Sposobem na unikniecie składki zdrowotnej może być zawieszenie działalności gospodarczej i/lub wybór ryczałtu jako formy opodatkowania.

Przedsiębiorcy, którzy będą zbywać „poleasingowe” składniki majątku w ramach działalności gospodarczej mają jeszcze do dyspozycji inne narzędzia, których celem jest optymalizacja zobowiązań podatkowo-składkowych.

Istnieje możliwość zastosowania następujących rozwiązań:

  • w roku, w którym podatnik zamierza wyprzedawać składniki majątku, warto rozważyć wybór opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Stawka dla sprzedaży składników majątku przedsiębiorstwa wynosi jedynie 3% przychodu,
  • zawieszenie działalności gospodarczej podczas której, podatnik wyprzeda składniki majątku. Zabieg ten pozwoli na uniknięcie składki zdrowotnej, ponieważ zgodnie z art. 81 ust. 2zd ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w przychodach i kosztach związanych z kalkulacją składki zdrowotnej nie uwzględnia się przychodów osiągniętych i kosztów poniesionych w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.

Autor: Łukasz Kluczyński