Wpływ inwentury na roczne rozliczenie składki zdrowotnej na przykładach

Opublikowano: 2023-03-31

Jeden z ostatnich wpisów naszego bloga traktował o możliwych wariantach rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. Kwestia ta może przysporzyć przedsiębiorcom wiele trudności, ponieważ w 2023 roku płatnicy pierwszy raz rozliczą składkę zdrowotną w ujęciu rocznym. Rozliczenie za 2022 rok jest pierwszym rozliczeniem, w którym należy dodatkowo uwzględnić specyficzne przepisy przejściowe dotyczące remanentów. Poniżej szczegóły!

Ogólne zasady wpływu różnic remanentowych na dochód podatkowy i składkę zdrowotną

Przedsiębiorcy rozliczający się na zasadach ogólnych (skala podatkowa/podatek linowy) zobligowani są do sporządzenia remanentów i uwzględniania różnic w kalkulacji podatku dochodowego. Obowiązkowo należy dokonywać tego corocznie, natomiast fakultatywnie istnieje możliwość sporządzania inwentur miesięcznych, uwzględnianych już na etapie obliczania zaliczek na podatek dochodowy.

Powiązanie dochodu ze składką zdrowotną wiąże się także z koniecznością uwzględniania remanentów w kalkulacji składki zdrowotnej, która obliczana jest jako 9% dochodu dla podatników rozliczających się skalą podatkową lub jako 4,9% dochodu dla liniowców.

Na marginesie dodać należy, że ustawodawca początkowo zapomniał o różnicach remanentowych na gruncie składki zdrowotnej. Dopiero ustawa z dnia 9 lutego 2022 roku o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 poz. 807) unormowała tę kwestię.

W zakresie różnic remanentowych możliwe są następujące warianty:

  • remanent początkowy jest wyższy od remanentu końcowego. W tej sytuacji koszty powiększa wartość remanentu początkowego, natomiast koszty pomniejsza remanent końcowy. Generalny rozrachunek jest taki, że przedsiębiorca odnotuje wyższe koszty, wygeneruje niższy dochód co prowadzi zazwyczaj do powstania nadpłaty w zeznaniu rocznym – mowa tutaj o rocznym rozliczeniu PIT oraz o rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej,
  • remanent końcowy jest wyższy od remanentu początkowego. Sytuacja odwrotna od powyższej. Remanent początkowy zwiększy koszty, ale wyższy remanent końcowy pomniejsza koszty (przedsiębiorca wykazał wyższy poziom zatowarowowania niesprzedanych towarów, które nie stanowią kosztów danego roku podatkowego). Efekt tego jest taki, iż niższe koszty wygenerują wyższy dochód i zazwyczaj konieczność dokonania dopłaty w zeznaniu rocznym (podatkowym i zdrowotnym).

W zakresie drugiego wariantu różnic remanentowych za 2022 rok przewidziano jednak przepis przejściowy.

Za 2022 rok przedsiębiorcy nie zapłacą składki zdrowotnej od różnicy remanentowej

Wspomniana powyżej ustawa z dnia 9 lutego 2022 roku w art. 36 przewiduje przepis przejściowy, który za 2022 rok uchroni przedsiębiorców od konieczności dopłaty składki zdrowotnej od dodatkowego dochodu wynikającego z różnic inwentaryzacyjnych. Omawiana kwestia została zobrazowana na poniższym przykładzie.

Przykład 1

Pan Jacek rozliczał się w 2022 roku w oparciu o podatek liniowy. Dochód za ten rok bez uwzględniania różnicy inwentaryzacyjnej wynosił 248 000 zł. Pan Jacek zapłacił zaliczki na podatek w wysokości 47 120 zł (19% x 248 000 zł) oraz składkę zdrowotną w wysokości 12 152 zł (4,9% z 248 000 zł).

Z uwagi na fakt, że Pan Jacek prowadzi działalność handlową, sporządza on corocznie inwenturę. Stan remanentu końcowego wynosił 65 000 zł, natomiast remanent początkowy wynosił 53 000 zł.

Wyższe zatowarowanie na koniec roku oznacza finalnie zmniejszenie kosztów i wygenerowanie wyższego dochodu. Ostateczny dochód Pana Jacka w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-36L wynosi 260 000 zł (248 000 zł + (65 000 zł – 53 000 zł). Pan Jacek dopłaci podatek wynikający z rocznego zeznania w kwocie 2 280 zł (podatek roczny 19% x 260 000 zł minus wpłacone zaliczki w kwocie 47 120 zł).

W rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej Pan Jacek rozliczy dochód od kwoty 248 000 zł co oznacza brak obowiązku dopłaty składki z uwagi na przepis przejściowy.

ISTOTNE:

Przepis przejściowy obowiązuje jedynie w rozliczeniu za 2022 rok. Sytuacja z powyższego przykładu, która może ziścić się w latach kolejnych, spowoduje obowiązek dopłaty składki zdrowotnej w rozliczeniu rocznym.

Niższa inwentura końcowa wygeneruje nadpłatę składek

Omawiany w niniejszym artykule przepis przejściowy nie reguluje sytuacji odwrotnej, w której dochód przedsiębiorcy będzie pomniejszany o różnicę remanentową, czyli w sytuacji, gdzie remanent końcowy jest niższy od początkowego.

Obniżenie dochodu wskutek uwzględnienia różnic remanentowych sprawi, że przedsiębiorca będzie mógł wnioskować o zwrot nadpłaconych składek zdrowotnych. Sytuacja ta została zobrazowana na poniższym przykładzie.

Przykład 2

Pan Dawid rozliczał się w 2022 roku w oparciu o skalę podatkową. Dochód za ten rok bez uwzględniania różnicy inwentaryzacyjnej wynosił 87 000 zł. Pan Dawid zapłacił zaliczki na podatek w wysokości 6 840 zł (12% x 87 000 zł minus kwota wolna 3 600 zł) oraz składkę zdrowotną w wysokości 7 830 zł (9% z 87 000 zł).

Z uwagi na fakt, że Pan Dawid prowadzi działalność budowlaną sporządza on corocznie inwenturę. Stan remanentu końcowego wynosił 8 000 zł, natomiast remanent początkowy wynosił 9 500 zł.

Niższa inwentura na koniec roku oznacza finalnie zwiększenie kosztów i wygenerowanie niższego dochodu. Ostateczny dochód Pana Dawida w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-36 wynosi 85 500 zł (87 000 zł – (9 500 zł – 8 000 zł). Pan Dawid wykaże nadpłatę podatku z rocznego zeznania PIT w kwocie 180 zł (podatek roczny 12% x 85 500 zł minus kwota wolna 3 600 zł minus wpłacone zaliczki w kwocie 6 840 zł). W rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej Pan Dawid także wykaże nadpłatę obliczoną w następujący sposób: składka zdrowotna od dochodu rocznego, czyli 9% x 85 500 zł = 7 695 zł minus zapłacone składki zdrowotne w roku składkowym 7 830 zł. Nadpłata z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej wynosi więc 135 zł (7830 zł – 7 695 zł).

ZUS może zażądać wyjaśnienia różnic wynikających z zeznania podatkowego i składkowego

Roczne rozliczenie podatku dochodowego oraz składki zdrowotnej może budzić wątpliwości organu rentowego. ZUS może napotkać trudności w interpretacji złożonych przez przedsiębiorców dokumentów. Należy w tym miejscu zauważyć, że w rozliczeniu za 2022 rok możemy mieć do czynienia, aż z trzema rodzajami dochodu, a każda z tych wartości może być inna. Mowa tutaj o:

  1. dochodzie wykazanym w roku składkowym,
  2. dochodzie wykazanym w rocznym zeznaniu podatkowym PIT,
  3. dochodzie wykazanym w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej.

Płatnicy muszą więc przygotować się na ewentualne pytania ze strony ZUSu w celu wyjaśnienia różnic, które bardzo często mogę wynikać z rozliczenia remanentów i omawianego w niniejszym wpisie przepisu przejściowego.

Autor: Łukasz Kluczyński