Opublikowano: 2022-11-04
Rok 2022, to pierwszy okres, za który przedsiębiorcy opłacali składki na ubezpieczenie zdrowotne, kalkulowane w oparciu o przychody/dochody z działalności gospodarczej. Opłacanie składek zdrowotnych w trakcie roku, to tylko jedna strona przysłowiowego medalu, bowiem dodatkowym obowiązkiem dla płatników jest roczne rozliczenie składki zdrowotnej. W niniejszym wpisie przybliżamy zasady i sposób rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.
Na czym polega roczne rozliczenie składki zdrowotnej?
Przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nakazują obliczać składkę zdrowotną w ujęciu rocznym. W zależności od formy opodatkowania, kalkulowana jest ona w oparciu o przychody lub dochody z działalności gospodarczej. Przedsiębiorca jednak nie opłaca składki zdrowotnej raz w roku, lecz musi dokonywać miesięcznych wpłat, analogicznie jak w przypadku zaliczek na podatek dochodowy. Opłacanie miesięcznej składki zdrowotnej można potraktować jako swoistą zaliczkę na roczną składkę zdrowotną.
Za każdy miesiąc podlegania pod ubezpieczenie zdrowotne, przedsiębiorca opłaca składkę zdrowotną kalkulowaną w oparciu o:
- przychody ubiegłoroczne w przypadku przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Roczne rozliczenie składki zdrowotnej będzie polegać na porównaniu przychodów z danego roku podatkowego ze składkami, które przedsiębiorca opłacił w oparciu o prognozę z ubiegłego roku.,
- przychody bieżące w przypadku przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Roczne rozliczenie składki zdrowotnej będzie polegać na porównaniu przychodów z danego roku podatkowego ze składkami, które przedsiębiorca opłacił w oparciu o przychody z bieżącego roku,
- dochody z działalności gospodarczej w przypadku przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych (skala podatkowa lub podatek liniowy). Roczne rozliczenie składki zdrowotnej będzie polegać na porównaniu składek opłacanych w trakcie roku z rzeczywistą składką zdrowotną skalkulowaną w oparciu o ostateczny roczny dochód przedsiębiorcy skorygowany m.in. o różnicę remanentową.
W 2022r. przedsiębiorca nie zwiększa dochodu dla celów składki zdrowotnej, jeżeli remanent końcowy będzie wyższy od remanentu początkowego. W odniesieniu do sprzedaży środków trwałych, dochód stanowiący podstawę składki zdrowotnej nie jest powiększany o odpisy amortyzacyjne dokonane przed 01.01.2022r. Dokonując więc rozliczenia składki zdrowotnej za 2022r. należy wziąć dodatkowo pod uwagę niniejsze przepisy przejściowe. Obliczając składkę zdrowotną warto również pamiętać, iż dla celów obliczania składki zdrowotnej nie uwzględnia się przychodów i kosztów w okresie zawieszenia działalności gospodarczej.
Roczne rozliczenie składki zdrowotnej na przykładach
Kontynuując rozważania z poprzedniego podrozdziału posłużymy się praktycznymi przykładami, które pomogą zobrazować ideę rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. Na poniższych przykładach przeanalizujemy dwa przypadki dla dwóch odrębnych form opodatkowania:
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, gdzie opłacone składki za rok kalendarzowy zostaną skonfrontowane z wyliczoną roczną składką zdrowotną w oparciu o faktycznie osiągnięte przychody (poniżej przykład 1),
- opodatkowanie na zasadach ogólnych, gdzie opłacone składki za rok składkowy zostaną skonfrontowane z wyliczoną roczną składką zdrowotną w oparciu o faktyczny dochód z działalności gospodarczej z uwzględnieniem m.in. różnic remanentowych (poniżej przykład 2).
Przykład 1
Pan Andrzej opłacał w 2022 roku składki zdrowotne w oparciu o przychody z roku 2021 wynoszące 320 000 zł (miesięczna składka 1007,81 zł, roczna składka 12 x 1007,81 zł = 12 093,72 zł).
Pan Andrzej osiągnął ostatecznie w 2022r. przychody wynoszące 280 000 zł, co oznacza, że roczna składka wynosi 559,89 zł x 12 = 6 718,68zł )
Panu Andrzejowi przysługuje więc nadpłata w kwocie 5 375,04 zł).
Przykład 2
Pan Błażej opłacał w 2022 roku składki zdrowotne w oparciu o dochody z działalności gospodarczej wynoszące 230 000 zł (zapłacił składkę w wysokości 11 270 zł – podatek linowy: składka wynosi 4,9% dochodu).
Pan Błażej do rocznego rozliczenia składki zdrowotnej uwzględnił dochód wynoszący 210 000 zł, ponieważ sprzedał w 2022 roku maszynę za 30 000 zł, której amortyzacja przed 01.01.2022r. wynosiła 20 000 zł.
Ostateczna składka zdrowotna za 2022 rok wyniesie więc 4,9% x 210 000 zł = 10 290 zł.
Panu Błażejowi przysługuje więc nadpłata w kwocie 980 zł.
Podsumowując: roczne rozliczenie składki zdrowotnej nastąpi w oparciu o rzeczywiście osiągnięte w danym roku podatkowym przychody lub dochody, które pomniejsza się o zapłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu. Dodatkowo należy uwzględnić korzystne dla płatników przepisy przejściowe.
Kiedy i jaki dokument złożyć, aby rozliczyć składkę zdrowotną za dany rok?
Roczne rozliczenie składki zdrowotnej dokonuje się w dokumencie rozliczeniowym składanym za miesiąc, w którym upływa termin złożenia zeznania podatkowego (począwszy od 2023r. termin składania zeznań, w tym PIT-28 upływa 30 kwietnia). W praktyce więc roczne rozliczenie składki zdrowotnej dokonane zostanie w deklaracji za kwiecień, składanej do 20 maja.
Zwrot nadpłaty następuje na podstawie na podstawie wniosku przygotowanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na profilu informacyjnym utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych po złożeniu rozliczenia rocznego przez płatnika składek. Wniosek składany jest wyłącznie w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo wykorzystując sposób potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych udostępniony bezpłatnie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w systemie teleinformatycznym.
Wniosek może być złożony do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w bieżącym roku, w terminie miesiąca od upływu terminu do złożenia zeznania podatkowego za rok poprzedni. Wniosek złożony po terminie pozostawia się bez rozpoznania.
Podsumowując należy podkreślić, że roczne rozliczenie wymaga wyekspediowania dwóch odrębnych dokumentów: pierwszy, którym jest roczne rozliczenie składki na dokumencie rozliczeniowym (DRA/RCA) oraz drugi, którym jest wniosek elektroniczny o zwrot nadpłaty (w przypadku wystąpienia nadpłaty).
Autor: Łukasz Kluczyński