Zmiana formy opodatkowania a wypełnienie raportów ZUS na przykładach

Opublikowano: 2023-02-10

Zmiany wprowadzone przez Polski Ład istotnie komplikują wypełnianie raportów ZUS pod kątem składki zdrowotnej. Raportowanie na tym gruncie może stać się jeszcze bardziej utrudnione przy zmianie formy opodatkowania. W niniejszym wpisie przedstawiamy najważniejsze informacje w tym zakresie, także w kontekście możliwości wstecznej zmiany formy opodatkowania za 2022 rok wprowadzonej przez Polski Ład 2.0.

Zmiana formy opodatkowania z początkiem roku a raportowanie składki zdrowotnej za grudzień i styczeń – możliwe warianty

Przedsiębiorcy, którzy zdecydują się na zmianę formy opodatkowania muszą zmierzyć się z prawidłowym rozliczeniem składki zdrowotnej na przełomie roku. Przypomnijmy, że sposób kalkulacji składki zdrowotnej uzależniony jest od formy opodatkowania.

Składka zdrowotna płatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych obliczana jest za rok kalendarzowy (od stycznia do grudnia), z kolei składka zdrowotna płatników opodatkowanych na zasadach ogólnych obliczana jest za rok składkowy (od lutego do stycznia). To właśnie różnica pomiędzy rokiem składkowym, a rokiem kalendarzowym powoduje istotne komplikacje przy wypełnianiu raportów dot. składki zdrowotnej przy zmianie formy opodatkowania.

Możliwe są następujące warianty:

  • zmiana formy opodatkowania z zasad ogólnych (skala podatkowa/podatek liniowy) na podatek zryczałtowany. W tej sytuacji przedsiębiorca za styczeń deklaruje składkę zdrowotną na zasadach przewidzianych dla podatników opodatkowanych ryczałtem. Raport za grudzień zawiera składkę zdrowotną skalkulowaną w oparciu o dochód z listopada. Przedsiębiorca nie składa dodatkowego raportu w zakresie rozliczenia składki zdrowotnej od dochodu z grudnia. Składka zdrowotna zostanie wyrównana w rozliczeniu rocznym składki zdrowotnej,
  • zmiana formy opodatkowania z ryczałtu na zasady ogólne. W tej sytuacji przedsiębiorca za styczeń deklaruje składkę zdrowotną w sposób przewidziany dla zasad ogólnych. W raporcie DRA/RCA należy zamieścić zerowy dochód, ponieważ dochód z poprzedniego miesiąca nie jest znany.
  • zmiana formy opodatkowania z podatku liniowego na skalę podatkową lub odwrotnie. W tej sytuacji za styczeń składkę zdrowotną należy zadeklarować w oparciu o nowo wybraną formę opodatkowania z zerowym dochodem. Dochód za grudzień dot. poprzedniej formy opodatkowania zostanie uwzględniony w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej.

ISTOTNE:

Za styczeń 2023 minimalna składka zdrowotna dla przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych, kalkulowana jest w oparciu o minimalne wynagrodzenie obowiązujące w 2022 roku, czyli 3010 zł. Wynika to z literalnego brzmienia przepisów, bowiem minimalne wynagrodzenie ustala się na pierwszy dzień roku składkowego, czyli na 1 lutego 2022 roku.

Na marginesie należy istotnie podkreślić, że zmiana formy opodatkowania możliwa jest do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnięto pierwszy przychód. W praktyce najczęściej należy to zrobić do 20-tego lutego, choć nie zawsze.

Pierwszy przychód z działalności po upływie stycznia i późniejsza zmiana formy opodatkowania

W praktyce może okazać się, że przedsiębiorca w styczniu, a nawet w kolejnych miesiącach roku podatkowego nie osiąga przychodu np. w związku z przestojem w działalności gospodarczej.

W takiej sytuacji czas na zmianę formy opodatkowania za dany rok ulega wydłużeniu. Po zmianie formy opodatkowania, przedsiębiorca będzie zobligowany do skorygowania raportów za pierwsze miesiące roku, w których deklarował poprzednią, nieaktualną już formę opodatkowania. Sytuacja ta została zobrazowana na poniższym przykładzie.

Przykład 1

Pan Stanisław z uwagi na brak zleceń nie osiągnął w styczniu przychodów z działalności gospodarczej. Pierwszą fakturę wystawił dopiero w kolejnym miesiącu tj. w lutym.

W marcu Pan Stanisław podjął decyzję o zmianie formy opodatkowania z zasad ogólnych na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Osiągnięcie pierwszego przychodu w lutym daje Panu Stanisławowi możliwość zmiany formy opodatkowania w terminie do 20 marca ze skutkiem od 1 stycznia danego roku podatkowego.

Z uwagi na fakt, że za styczeń Pan Stanisław zadeklarował składkę zdrowotną w oparciu o zasady ogólne, będzie on zobligowany do złożenia raportu korygującego i wykazania składki zdrowotnej wyliczonej zgodnie z zasadami przewidzianymi dla ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Wsteczna zmiana formy opodatkowania za 2022 a rozliczenie składki zdrowotnej

Polski Ład 2.0 daje możliwość wstecznej zmiany formy opodatkowania za 2022 rok. Istnieją dwie ścieżki: zmiana z ryczałtu na skalę podatkową lub zmiana z podatku liniowego na skalę podatkową. Aby zmienić wstecznie formę opodatkowania za 2022 rok wystarczy złożyć zeznanie PIT-36 i rozliczyć dochody wg skali podatkowej. Czas na zmianę formy opodatkowania upływa wraz z terminem złożenia zeznania rocznego za 2022 rok, czyli z dniem 2 maja 2023 roku.

W sytuacji wstecznej zmiany formy opodatkowania za 2022 rok, zgodnie z poradnikiem ZUS pt. Polski Ład. Co zmienia się w przepisach rozliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne od 1 stycznia 2022 r. (stan prawny na 1 stycznia 2023 r.) nie ma konieczności korygowania miesięcznych raportów składanych w trakcie roku kalendarzowego/składkowego. Natomiast roczną składkę zdrowotną należy obliczyć wg właściwej (zmienionej) formy opodatkowania.

Polski Ład 2.0 umożliwił jeszcze drugi wariant zmiany formy opodatkowania za 2022 rok. Przedsiębiorcy, którzy złożyli stosowne oświadczenie o rezygnacji z ryczałtu w terminie do 22 sierpnia 2022 roku, mieli możliwość rozliczenia pierwszej połowy roku w oparciu o podatek zryczałtowany, natomiast drugiej połowy roku w oparciu o skalę podatkową. Dwie formy opodatkowania za 2022 rok zobowiązują do podwójnego rozliczenia rocznego składki zdrowotnej: pierwsze rozliczenie roczne składki za miesiące styczeń-czerwiec w oparciu o zasady przewidziane dla podatku zryczałtowanego, drugie za miesiące lipiec-grudzień w oparciu o zasady przewidziane dla zasad ogólnych.

Autor: Łukasz Kluczyński