Opublikowane w przez admin

Czy podatnik niezarejestrowany do transakcji unijnych ma prawo do odliczenia VAT

Opublikowano: 2024-02-09

Prawo do odliczenia podatku VAT to jedno z podstawowych praw przewidzianych dla czynnego podatnika VAT.

Odliczenia podatku VAT z faktury zakupu może dokonać czynny podatnik VAT, który przeznacza zakupione towary, usługi na działalność gospodarczą w której realizuje sprzedaż opodatkowaną.

Powstaje więc pytanie czy podatnik niezarejestrowany do transakcji unijnych ma prawo do odliczenia VAT?

Prawo do odliczenia podatku VAT

Na mocy art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 zwanej dalej ustawą o VAT) w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czynnemu podatnikowi, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

ISTOTNE:

Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT prowadząc działalność gospodarczą może sprzedawać towary lub usługi które będą:

  1. opodatkowane podatkiem VAT,
  2. zwolnione z opodatkowania podatkiem VAT,
  3. niepodlegające opodatkowaniu VAT.

Prowadzenie działalności wymaga jednak też ponoszenia kosztów. Czynny podatnik VAT ma zatem prawo do odliczenia podatku VAT (z faktur) z tytułu ponoszonych wydatków na prowadzenie działalności, jeżeli są one przeznaczone na sprzedaż opodatkowaną podatkiem VAT.

Prawo do odliczenia podatku VAT powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez nabywcę towarów i usług powstał obowiązek podatkowy.

Podatnik – nabywca musi także dysponować dokumentem zakupu – fakturą aby odliczyć podatek VAT.

Kiedy ten obowiązek podatkowy powstał? Należy to analizować u sprzedawcy.

Obowiązek podatkowy w VAT u sprzedawcy zgodnie z zasadą ogólną powstanie:

  1. w dacie zakończenia usługi lub dostawy towarów,
  2. w dacie otrzymania zaliczki,
  3. niekiedy w dacie wystawienia faktury.

Słowo o imporcie usług

Import usług to nazewnictwo na cele rozliczenia VAT transakcji zakupu usługi od kontrahenta, który ma swoją siedzibę w jednym z państw UE ale nie w Polsce.

Import usług po stronie polskiego przedsiębiorcy wystąpi gdy:

  1. nabywcą jest polskim przedsiębiorcą (nie osobą fizyczna nieprowadząca działalności),
  2. sprzedawca jest przedsiębiorcą (nie osobą fizyczna nieprowadząca działalności) nie posiada siedziby działalności ani stałego miejsce prowadzenia w Polsce a w innym kraju UE i jednocześnie nie jest zarejestrowany do VAT w Polsce,
  3. ustalone miejsce świadczenia tej usługi dla celów VAT występuje w Polsce.

W takiej sytuacji obowiązek opodatkowania (rozliczenia VAT) z tytułu importu usług posiada polski przedsiębiorca – nabywca tej usługi.

Jeżeli nabywcą usługi z UE jest polski czynny podatnik VAT to rozliczenie importu usług w VAT wymaga:

  1. określenia miejsca świadczenia (tylko dla celów VAT) –
  2. sprawdzenia statusu VAT nabywcy i odbiorcy,
  3. pozostałe warunki formalne – rejestracja do VAT-UE – uzyskanie unijnego numeru NIP.

Czy podatnik niezarejestrowany do transakcji unijnych ma prawo do odliczenia VAT

Powyżej przedstawiono warunki wystąpienia importu usług.

W tym miejscu powstaje istotne pytanie.

Jednym z wymogów rozliczenia podatku VAT z tytułu importu usług jest to, iż nabywca ma obowiązek być zarejestrowany jako podatnik unijny czyli mogący dokonywać transakcji unijnych takich jak:

  1. wewnątrzwspólnotowe nabycie i dostaw towarów,
  2. import i eksport usług.

ISTOTNE:

Czynny podatnik VAT zanim jeszcze dokona transakcji unijnych musi jeszcze przed ich rozpoczęciem być zarejestrowany jako podatnik VAT-UE (uzyskać NIP-UE czyli to jest NIP przedsiębiorcy z przedrostkiem PL). Rejestracji do VAT-UE nabywca usługi dokonuje za pomocą formularza VAT-R.

Skoro tak to czy polski przedsiębiorca, który jeszcze nie zdążył uzyskać statusu podatnika unijnego może odliczyć VAT gdy zakupi usługę od kontrahenta z UE spoza Polski?

Mogłoby się wydawać, iż brak rejestracji do VAT-UE jako wymogu formalnego rozliczenia w VAT importu usług będzie stało na przeszkodzie odliczeniu podatku VAT.

Jednakże gdy polski przedsiębiorca – czynny podatnik VAT kupuje usługę od kontrahenta zagranicznego to prawo do odliczenia podatku VAT występują na zasadach ogólnych.

Co ma decydujące znaczenie?

Przede wszystkim musi wystąpić import usług a więc:

  1. nabywcą jest polskim przedsiębiorcą (nie osobą fizyczna nieprowadząca działalności),
  2. sprzedawca jest przedsiębiorcą (nie osobą fizyczna nieprowadząca działalności) nie posiada siedziby działalności ani stałego miejsce prowadzenia w Polsce a w innym kraju UE i jednocześnie nie jest zarejestrowany do VAT w Polsce,
  3. ustalone miejsce świadczenia tej usługi dla celów VAT występuje w Polsce.

Jeżeli dla polskiego przedsiębiorcy będący czynnym podatnikiem VAT wystąpi import usług to prawo do odliczenia podatku VAT z tytułu tego zakupu wystąpi jeżeli:

  1. zakupione usługi służą działalności gospodarczej w której sprzedaż jest opodatkowana podatkiem VAT,
  2. zakupione usługi nie są przeznaczona na cele prywatne.
  3. polski przedsiębiorca rozliczy import usług w dacie powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy.

Obowiązek podatkowy u sprzedawcy z tytułu importu usług występuje w dacie zakończenia usługi. Zatem polski przedsiębiorca w tej dacie wykazuje import usług w JPK_V7:

  1. po stronie sprzedaży – wartość z faktury, rachunku + doliczony podatek VAT należny (od podatnika podatku od wartości dodanej – sprzedawca posiada siedzibę działalności lub stałe miejsce prowadzenia w UE jednak nie w Polsce),
  2. po stronie zakupu – te same wartości co po stronie sprzedaży jeżeli zakupiona usługa w całości służy sprzedaży opodatkowanej podatkiem VAT, (jeżeli tylko części usługi jest przeznaczona na działalność – sprzedaż opodatkowaną VAT a część na prywatnie to polski przedsiębiorca odliczy tylko część podatku VAT wykazanego po stronie sprzedaży.

Niemniej polski przedsiębiorca powinien niezwłocznie zarejestrować się jako unijny podatnik VAT-UE.