Jako wyjątek od reguły ogólnej ustawa PIT przewiduje możliwość jednorazowego rozliczenia w kosztach podatkowych wydatku na nabycie zużywającego się składnika majątku. Ta szczególna regulacja dotyczy tzw. niskocennych środków trwałych. Szczegóły w dalszej części artykułu.
Zasady amortyzacji środków trwałych
Zgodnie z definicją zawartą w art. 22a ustawy PIT środki trwałe to stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.
Warto zwrócić uwagę, że ww definicja nie uzależnia statusu danej rzeczy jako środka trwałego od jej wartości.
Co do zasady wartość początkowa środka trwałego jest rozliczana w kosztach podatkowych poprzez odpisy amortyzacyjne dokonywane w sposób systematyczny – zgodnie z wykazem stawek – aż do pełnego umorzenia wartości początkowej.
Trzeba jednak wskazać, że zgodnie z art. 22f ust. 3 ww. ustawy odpisów amortyzacyjnych dokonuje się zgodnie z art. 22h-22m, gdy wartość początkowa środka trwałego albo wartości niematerialnej i prawnej w dniu przyjęcia do używania jest wyższa niż 10 000 zł. W przypadku gdy wartość początkowa jest równa lub niższa niż 10 000 zł, podatnicy, z zastrzeżeniem art. 22d ust. 1, mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych zgodnie z art. 22h-22 m albo jednorazowo – w miesiącu oddania do używania tego środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej, albo w miesiącu następnym.
Natomiast zgodnie z art. 22d ust. 1 ustawy PIT podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników majątku, o których mowa w art. 22a i 22b (środki trwałe i wartości niematerialne i prawne), których wartość początkowa, nie przekracza 10 000 zł; wydatki poniesione na ich nabycie stanowią wówczas koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do używania.
Z przepisów tych wynika, że jeżeli zakupiony składnik majątku spełnia warunki do uznania go za środek trwały, ale jego wartość początkowa jest równa lub niższa niż 10 000 zł, to wówczas podatnik może, w zależności od dokonanego wyboru:
- nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od tego składnika majątku trwałego i zaliczyć go do kosztów uzyskania przychodów w miesiącu oddania do używania, lub
- dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego w miesiącu oddania do używania tego środka trwałego albo w miesiącu następnym, lub
- dokonywać odpisów amortyzacyjnych na zasadach ogólnych.
Warto zwrócić uwagę, że jednorazowe rozliczenie zużywających się stopniowo składników majątku nie następuje w dacie ich zakupu lecz w dacie przekazania do używania.
Przykład
Podatnik prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą buduje hotel. W październiku 2024 roku zakupił kilkadziesiąt telewizorów jako wyposażenie pokojów hotelowych. Hotel został oddany do użytku w lipcu 2025r.
W takiej sytuacji zakupione telewizory (zakładając, że cena nabycia każdego z nich nie przekracza 10 000 zł) będą mogły zostać rozliczone w kosztach podatkowych w lipcu 2025 roku ponieważ to wtedy zostały oddane do użytku.
WAŻNE
Jednorazowe rozliczenie zużywających się stopniowo środków trwałych dotyczy tych składników majątkowych przedsiębiorcy, których wartość początkowa nie przekracza 10 000 zł.
Wycofanie z działalności rozliczonych jednorazowo składników majątku
W odniesieniu do ww. przykładu załóżmy, że podatnik po rozliczeniu wydatku w kosztach postanowił jeden z telewizorów wycofać z działalności gospodarczej i przeznaczyć na swoje potrzeby prywatne.
Zaznaczyć należy, że zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 49 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków poniesionych na zakup zużywających się stopniowo rzeczowych składników majątku przedsiębiorstwa, niezaliczanych zgodnie z odrębnymi przepisami do środków trwałych – w przypadku stwierdzenia, że składniki te nie są wykorzystywane dla celów prowadzonej działalności gospodarczej, lecz służą celom osobistym podatnika, pracowników lub innych osób, albo bez uzasadnienia znajdują się poza siedzibą przedsiębiorstwa.
W świetle powołanych regulacji prawnych, jeżeli zakupiony składnik majątku nie przyczyni się do osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, gdyż służył będzie celom osobistym podatnika, pracowników lub innych osób, nie może stanowić kosztów uzyskania przychodów.
Wskazać bowiem należy, iż wykorzystywanie do celów osobistych zaliczonego do zużywających się stopniowo składników majątku (w przedmiotowej sprawie lokalu mieszkalnego), wykorzystywanego w działalności gospodarczej poniżej jednego roku, powoduje konieczność korekty kosztów uzyskania przychodów, jeżeli wcześniej wydatki poniesione na jego nabycie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Trudno bowiem uznać, iż wydatek na nabycie rzeczowego składnika majątku, zużywającego się stopniowo był poniesiony w celu uzyskania przychodów, skoro składnik ten zostanie przed upływem 12 m-cy wycofany z działalności gospodarczej na cele osobiste.
Jednocześnie podkreślić należy, iż korekta kosztów dotyczy całej kwoty wydatków poniesionych na nabycie danego składnika majątku. Dyspozycja powołanego wyżej przepisu art. 23 ust.1 pkt. 49 ustawy wyraźnie odnosi się do wydatków na nabycie, a nie do ich części. Przepis ten nie pozwala na proporcjonalne rozliczenie wydatków na nabycie w stosunku do okresu wykorzystywania składnika majątku dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej, jeśli rzeczowy składnik majątku z uwagi na przewidywany przez podatnika okres używania krótszy niż rok nie został zaliczony do środków trwałych.
WAŻNE
Jeżeli wydatki na zakup składnika majątku zużywającego się stopniowo przedsiębiorca zaliczy bezpośrednio w koszty uzyskania przychodów, a następnie przed upływem roku wycofa go z działalności gospodarczej na cele osobiste – będzie zobowiązany skorygować koszty uzyskania przychodów o całą kwotę uprzednio zaliczoną w ich ciężar.
Niskocenne składniki majątku mogą być jednorazowo rozliczone w kosztach uzyskania przychodów. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że wycofanie takich składników z majątku firmowego do prywatnego będzie wiązać się z koniecznością dokonania korekty kosztów.