Obowiązek sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej mają m.in. osoby fizyczne prowadzące działalność i stosujące ryczałt, jako formę opodatkowania przychodów z tej działalności. Mówi o tym art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146 zwanej dalej ustawą o opiece zdrowotnej).
Ryczałt, jako formę opodatkowania przychodów z działalności mogą wybrać osoby fizyczne prowadzące działalność:
- samodzielnie,
- jako wspólnik spółki cywilnej,
- jako wspólnik spółki jawnej,
- jako wspólnik spółki partnerskiej.
I te właśnie osoby będą zobligowane do sporządzenia i przesłania do ZUS rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.
Składka zdrowotna w ryczałcie
Zgodnie z art. 79 ustawy z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146 zwanej dalej ustawą o opiece zdrowotnej) składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% (są wyjątki) i liczona jest od podstawy wymiaru na ubezpieczenie zdrowotne. Składka jest miesięczna i niepodzielna.
ISTOTNE:
Podstawa do obliczenia składki zdrowotnej określana jest w inny sposób aniżeli w skali podatkowej lub w podatku liniowym. Miesięczna podstawa dla obliczenia składki zdrowotnej w roku 2025 obliczana jest jako procent (60%, 100%, 180%) z podstawy stanowiącej przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2024r. i wynosi 8.549,18 zł.
Natomiast kwota miesięcznej składki zdrowotnej w ryczałcie ustalana jest jako iloczyn ustalonej kwoty podstawy zdrowotnej według powyższego sposobu oraz stawki 9% ale w zależności od wysokości przychodu osiągniętego od początku roku pomniejszonego o zapłacone uregulowane składki ZUS społeczne.
| Schemat obliczenia miesięcznej składki zdrowotnej w 2025r. | ||||
| Przychód narastająco od początku roku (przychód ten należy obniżyć o zapłacone składki ZUS społeczne) | Podstawa obliczenia składki zdrowotnej | Stawka procentowa składki zdrowotnej | Miesięczna składka zdrowotna | |
| Do 60.000 zł | 60% x 8.549,18 zł | 5.129,51 zł | 9% | 461,66 zł |
| Powyżej 60.000 zł do 300.000 zł | 100% x 8.549,18 zł | 8.549,18 zł | 769,43 zł | |
| Powyżej 300.000 zł | 180% x 8.549,18 zł | 15.388,52 zł | 1.384,97 zł | |
Do kiedy należy złożyć roczne rozliczenie składki zdrowotnej w ryczałcie
Termin sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej jak i ewentualnej dopłaty tej składki (jeżeli po rozliczeniu powstała dopłata) dla wszystkich zobligowanych do tego przedsiębiorców (także ryczałtowców) za 2024 r. mija 20 maja 2025r.
Należy zaznaczyć, iż dokładnie w tym samym terminie przedsiębiorca musi uregulować roczną składkę zdrowotną (składka zdrowotna do dopłaty)
Termin sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2024 r. przypada we wtorek a więc nie jest to dzień wolny ani święto. Jeżeli by tak było to termin ten byłby ustawowo przesunięty na pierwszy dzień roboczy po tym dniu wolnym..
ISTOTNE:
Roczne rozliczenie składki zdrowotnej za 2024r. dokonuje się w formularzu za okres 04/2025r.:
- DRA w przypadku przedsiębiorców (jednoosobowych, wspólników) bez pracowników, zleceniobiorców, osób współpracujących,
- RCA składanym razem z DRA w przypadku przedsiębiorców jednoosobowych z pracownikami, zleceniobiorcami oraz osobami współpracującymi.
Nadpłata a dopłata powstała na skutek sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej
W sytuacji, gdy po sporządzeniu rocznego rozliczenia składki zdrowotnej powstanie dopłata składki zdrowotnej wówczas przedsiębiorca ma obowiązek ją uregulować w terminie do 20 maja 2025 r.
Jeżeli posiada na koncie nadpłatę w składkach ZUS wówczas zobowiązanie to zostanie pokryte w części albo w całości z aktualnej nadpłaty.
Co natomiast w przypadku, kiedy po sporządzeniu rocznego rozliczenia składki zdrowotnej wystąpi nadpłata składki zdrowotnej? Przedsiębiorca ma do wyboru dwa rozwiązania:
| Powstanie nadpłaty w wyniku rocznego rozliczenia składki zdrowotnej i możliwości jej rozliczenia | |
| Pozostawienie nadpłaty na koncie ZUS przedsiębiorcy | Wnioskowanie o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej |
| ZUS rozliczy pozostawioną kwotę nadpłaty z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej i zaliczy ją na poczet zaległości w składkach ZUS a jeżeli one nie występują to na poczet składek ZUS za kolejny / kolejne miesięczne okresy rozliczeniowe | Przedsiębiorca może ubiegać się o zwrot na rachunek bankowy nadpłaty składki zdrowotnej z rocznego rozliczenia. W tym celu przedsiębiorca musi złożyć wniosek RZS-R, w którym należy wpisać jedno z kont zarejestrowanych w PUE ZUS do zwrotu najdalej w terminie do dnia 02.06.2025 r. (wniosek ten powinien utworzyć się automatycznie na koncie przedsiębiorcy w PUE ZUS w drugim dniu po przesłaniu do ZUS rocznego rozliczenia składki zdrowotnej) |
Kiedy przedsiębiorca otrzyma nadpłatę składki zdrowotnej? Wiele zależy od tego, w jakim stopniu obłożony jest pracami konkretny odział ZUS, pod który przedsiębiorca podlega, ale także od dnia, w którym złożył wniosek RZS-R o zwrot składki zdrowotnej.
Oczywiście im szybciej złożony wniosek tym lepiej tzn. można go złożyć przed dniem 02.06.2025r. Najszybciej można go złożyć następnego dnia po złożeniu rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. Wniosek ten powinien pojawić się automatycznie u każdego przedsiębiorcy, u którego wyjdzie nadpłata w systemie PUE ZUS.
Należy podkreślić, iż ostateczny termin zwrotu nadpłaty składki zdrowotnej wynikającej z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2024 r. to dzień 01.08.2025 r.
Zanim przedsiębiorca przystąpi do sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej
Jeszcze przed rozpoczęciem rocznego rozliczenia rocznego składki zdrowotnej za 2024 r. przedsiębiorca ma obowiązek określić rok składkowy, za który składa rozliczenie.
W przypadku ryczałtowców rok składkowy 2024 trwa od 1 stycznia 2024 r. do 31 grudnia 2024 r. a więc inaczej niż przy skali i podatku liniowym i obejmuje przychód za okres od 1 stycznia 2024 r. do 31 grudnia 2024 r.
Pod uwagę przedsiębiorca bierze więc przychód z działalności gospodarczej za 2024r. (nie dodaje przychodu z najmu prywatnego) i od tego przychodu najpierw odejmuje zapłacone w roku 2024 składki ZUS na ubezpieczenia społeczne (także zaległości, jeżeli były opłacone w 2024 r.).
Przedsiębiorca nie może zapomnieć o wyłączeniu z 2024 r. okresów prowadzenia działalności, w których korzystał ze zwolnienia z opodatkowania ryczałtem, zawieszenia działalności, nieprowadzenia jeszcze działalności z uwagi na rozpoczęcie jej w trakcie poprzedniego roku, zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej czy też niepodlegania opodatkowaniu ryczałtem.
Powyższa czynność służy wyłączeniu wszystkich takich okresów z roku 2024 r., za który sporządza się roczne rozliczenie składki zdrowotnej, w których przedsiębiorca nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu (liczba miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu) a może wówczas osiągać przychody.
Przychody z tych okresów nie będą brane pod uwagę do obliczenia rocznej wysokości składki zdrowotnej.
Roczne rozliczenie składki zdrowotnej w ryczałcie za 2024r.
Zgodnie z art. 81 ust. 2e ustawy o opiece zdrowotnej roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, które stosują opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych stanowi:
- iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty odpowiadającej 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”, jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej nie przekroczyły w tym okresie kwoty 60.000 zł;
- iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”, jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej przekroczyły w tym okresie kwotę 60.000 zł i nie przekroczyły kwoty 300.000 zł;
- iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty odpowiadającej 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”, jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej przekroczyły w tym okresie kwotę 300.000 zł.
| Etapy ustalania przychodu z działalności dla celów obliczenia rocznej podstawy składki zdrowotnej w ryczałcie | ||||
| Przychody z działalności gospodarczej za poprzedni rok kalendarzowy | – | Zapłacone za siebie, niezaliczone do kosztów składki ZUS społeczne | = | Roczny przychód do porównania do progów przychodu dla celu obliczenia rocznej składki zdrowotnej |
Po pomniejszeniu przychodu z działalności o zapłacone składki ZUS społeczne przedsiębiorcy należy porównać otrzymaną kwotę do poniższych progów przychodów.
ISTOTNE:
Podstawa do obliczenia składki zdrowotnej za 2024 r. to przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2023 r. i wynosi 7.767,85 zł.
| Schemat obliczenia miesięcznej składki zdrowotnej w 2024r. | ||||
| Przychód narastająco od początku roku (przychód ten należy obniżyć o zapłacone składki ZUS społeczne) | Podstawa obliczenia składki zdrowotnej | Stawka procentowa składki zdrowotnej | Miesięczna składka zdrowotna | |
| Do 60.000 zł | 60% x 7.767,85 zł | 4.660,71 zł | 9% | 419,46 zł |
| Powyżej 60.000 zł do 300.000 zł | 100% x 7.767,85 zł | 7.767,85 zł | 699,11 zł | |
| Powyżej 300.000 zł | 180% x 7.767,85 zł | 13.982,13 zł | 1.258,39 zł | |
Jeżeli przykładowo roczny przychód (po odliczeniu składek ZUS społecznych) wyniesie przykładowo 250.000 zł wówczas roczna w pierwszej kolejności przedsiębiorca oblicza roczną podstawę składki zdrowotnej. Stanowi ona iloczyn 12 miesięcy (jeżeli przez ten okres przedsiębiorca podlegał składce zdrowotnej) oraz kwoty 7.767,85 zł (podstawy zdrowotnej dla progu powyżej 60.000 zł do 300.000 zł) co da kwotę 93.214,20 zł.
Ta kwota stanowi podstawę do obliczenia należnej, rocznej składki zdrowotnej.
Następnie przedsiębiorca mnoży 93.214,20 zł x 9% co daje 8.389,28 zł i ta kwota stanowi należną, roczną składkę zdrowotną u tego przedsiębiorcy na ryczałcie, którą będzie porównywał do sumy miesięcznych należnych składek zdrowotnych za miesiące prowadzenia działalności w 2024r.
To jednak jeszcze nie koniec.
| Minimalna roczna podstawa zdrowotna oraz minimalna roczna składka zdrowotna u przedsiębiorców na ryczałcie za 2024r. | ||||
| Przychód narastająco od początku roku (przychód ten należy obniżyć o zapłacone składki ZUS społeczne) | Roczna podstawa do obliczenia składki zdrowotnej | Stawka procentowa składki zdrowotnej | Roczna składka zdrowotna | |
| Do 60.000 zł | 12 m-cy x 4.660,71 zł | 55.928,52 zł | 9% | 5.033,57 zł |
| Powyżej 60.000 zł do 300.000 zł | 12 m-cy x 7.767,85 zł | 93.214,20 zł | 8.389,28 zł | |
| Powyżej 300.000 zł | 12 m-cy x 13.982,13 zł | 167.785,56 zł | 15.100,70 zł | |
Przykład 1
Przedsiębiorca od 5 lat prowadzi działalność gospodarczą, z której przychody opodatkowuje ryczałtem ewidencjonowanym. Przychód za 2024r. z tej działalności pomniejszony o zapłacone składki ZUS za 2024r. wyniósł 55.000 zł.
Za wszystkie 12 miesięcy prowadzenia działalności w roku 2024 przedsiębiorca zapłacił łączną kwotę należnych składek zdrowotnych – 5.033,52 zł (12 m-cy x 419,46 zł).
Z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej wynikło, iż należna roczna składka zdrowotna za 2024r. wyniosła 5.033,57 zł.
W powyższej sytuacji przedsiębiorca będzie miał do dopłaty należną roczną składkę zdrowotną w kwocie 5 groszy.
Przykład 2
Przedsiębiorca od 4 lat prowadzi działalność gospodarczą, z której przychody opodatkowuje ryczałtem ewidencjonowanym. Przychód za 2024r. tej działalności pomniejszony o zapłacone składki ZUS za 2024r. wyniósł 155.000 zł.
Za pierwsze 6 miesięcy prowadzenia działalności w roku 2024 przedsiębiorca zapłacił łączną kwotę należnych składek zdrowotnych – 2.516,76 zł (6 m-cy x 419,46 zł).
Następnie w 7 miesiącu przekroczył 2 próg przychodu 60.000 zł ale do końca roku nie przekroczył kolejnego limitu 300.000 zł.
Za kolejne 6 miesięcy prowadzenia działalności w roku 2024 przedsiębiorca zapłacił łączną kwotę należnych składek zdrowotnych – 4.194,66 zł (6 m-cy x 699,11 zł).
Suma należnych, zapłaconych składek zdrowotnych za wszystkie miesiące 2024r. wyniosła 6.711,42 zł.
W uwagi na to, iż łączny przychód z działalności minus składki ZUS społeczne przekroczył za 2024r. kwotę 60.000 zł ale nie przekroczył 300.000 zł to w wyniku sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej wynikła należna roczna składka zdrowotna za 2024r. w kwocie 8.389,28 zł (2 próg – tabela powyżej).
W powyższej sytuacji przedsiębiorca będzie miał do dopłaty roczną, należną składkę zdrowotną w kwocie 1.677,86 zł. (8.389,28 zł – 6.711,42 zł).
Roczne rozliczenie składki zdrowotnej w ryczałcie za 2024r. – uwaga na wyłączenia z przychodu
Zgodnie z art. 81 ust. 2zd ustawy o opiece zdrowotnej w przychodzie z działalności u ryczałtowców branym pod uwagę na cele obliczenia składki zdrowotnej nie należy uwzględniać:
- przychodów w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej,
- straty podatkowej z lat ubiegłych w sytuacji zmiany w poprzednim roku formy opodatkowania ze skali, z podatku liniowego na ryczałt i odliczeniu wcześniejszych strat od przychodów z zeszłego roku opodatkowanych ryczałtem,
- przychodów niepodlegających opodatkowaniu,
- przychodów uzyskanych w okresie niepodlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu na skutek np. podlegania pod ubezpieczenie zdrowotne w innym kraju niż Polska,
- przychodów podlegających okresowemu zwolnieniu z opodatkowania podatkiem zryczałtowanym,
- przychodów osiągniętych w miesiącu, w którym ubezpieczony spełniał warunki do zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej.
ISTOTNE:
Osoby fizyczne prowadzące działalność i stosujące ryczałt, jako formę opodatkowania przychodów z działalności nie mają obowiązku sporządzenia remanentu a więc spisu ilościowego i wartościowego materiałów, towarów, surowców, produkcji niezakończonej występujących w firmie na koniec (i na początek) każdego roku podatkowego.
Pomyłka w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej
Jeżeli przedsiębiorca wyśle do ZUS roczne rozliczenie składki zdrowotnej, w którym znajdą się błędy wówczas ma jeszcze możliwość dokonania korekty tego rozliczenia.
Należy jednak podkreślić, iż gdy błąd jest popełniony w trakcie roku wówczas przedsiębiorca musi skorygować miesiąc, w którym ten błąd jest popełniony jak i deklarację za 04/2025r., w której jest ujęte roczne rozliczenie składki zdrowotnej.
Dzieje się tak dlatego, że roczne rozliczenie składki zdrowotnej za 2024 r. sporządzane w formularzach ZUS składanych okres 04/2025 r. obejmuje należne składki zdrowotne wykazane za każdy miesiąc we wszystkich z miesięcznych formularzy rozliczeniowych ZUS DRA albo ZUS DRA i RCA za okres składkowy od okresu 02/2024 r. do okresu 01/2025 r.
Korektę rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2024 r. przedsiębiorca powinien przesłać do ZUS najdalej w terminie do dnia 01.07.2025 r. w przypadku, gdy nie składał wniosku RZS-R, czyli o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej.Jeżeli jednak złoży taki wniosek wówczas korektę rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2024 r. przedsiębiorca składa do ZUS najdalej do dnia złożenia wniosku RZS-R, czyli zwrot nadpłaty składki zdrowotnej.
Powiązany artykuł: Obowiązek sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej w skali podatkowej lub w podatku liniowym