Opublikowano: 2023-09-22
Wspólność majątkowa to ustrój jaki panuje pomiędzy osobami, które zawarły związek małżeński (prawo cywilne).
Na czas kiedy ustrój ten występuje pomiędzy małżonkami mają miejsce określone skutki podatkowo – majątkowe u obu małżonków.
Jak w takim razie będzie wyglądać sytuacja w której jeden małżonek ze swojej działalności przekaże samochód do działalności drugiego małżonka. W czasie trwania wspólności majątkowej?
Wspólność majątkowa
Wspólność majątkowa to ustrój jaki panuje pomiędzy osobami, które zawarły związek małżeński (prawo cywilne).
Na czas kiedy ustrój ten występuje pomiędzy małżonkami mają miejsce określone skutki majątkowe u obu małżonków.
Zgodnie ze tym co mówi art. 31 ustawy z dnia 25.02.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359) z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
ISTOTNE:
Co niezwykle ważne Do majątku wspólnego należą w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek ZUS zewidencjonowanych na subkoncie.
W dalszej części a konkretnie w art. 36 ww. ustawy prawodawca wspomina, że oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny.
Co więcej każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej.
Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku.
ISTOTNE:
Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
Niemniej przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej małżonek ten zarządza samodzielnie. W razie przemijającej przeszkody drugi małżonek może dokonywać niezbędnych bieżących czynności.
Nawiązując do powyższego – majątek nabyty w czasie trwania wspólności majątkowej staje się majątkiem obojga małżonków.
Wyjątkiem od tej reguły jest spisanie umowy podziału majątku.
Umowa użyczenia
Nawiązując do ustawy z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.
Ustrój wspólności majątkowej skutkuje tym, że nabyte w trakcie jej trwania składniki majątku stanowią wspólny majątek do którego prawo mają oboje małżonkowie. Wyjątek stanowi podział tego majątku.
Skoro majątek ten jest wspólny to pomimo użytkowania go w działalności jednego małżonka będzie on także stanowił majątek drugiego małżonka.
Nie występuje tutaj zatem żadne użyczenie wspólnego majątku. Małżonek przekazujący samochód będący środkiem trwałym w jego działalności nie dokonuje żadnej czynności użyczenia, darowania, sprzedania a jedynie przekazania drugiemu małżonkowi do używania w jego działalności.
Małżonek otrzymujący dany składnik majątku (jak i przekazujący) cały czas ma prawo do zarządu nad nim. Zatem przekazanie środka trwałego z działalności jednego małżonka do drugiego nie będzie skutkowało opodatkowaniem czy to podatkiem dochodowym od osób fizycznych PIT czy to podatkiem VAT.
Środek trwały
Składnik majątku który stanowi środek musi spełniać kilka cech:
- został nabyty lub wytworzony przez podatnika,
- jest własnością albo współwłasnością podatnika,
- jest kompletny i zdatny do użytku w miesiącu przyjęcia go do używania w działalności,
- jest użytkowany w działalności gospodarczej (bez użytku prywatnego poza wyjątkami),
- okres użytkowania wynosi więcej niż 12 miesięcy.
Oddanie w używanie samochodu do firmy drugiego małżonka
Wiele razy małżonkowie pomiędzy którymi istnieje wspólność majątkowa mają potrzebę przekazania samochodu do działalności drugiego małżonka.
Jeżeli samochód został nabyty po zaistnieniu wspólności majątkowej to przy braku umów o podział majątku stanowi on wspólny majątek.
ISTOTNE:
Na mocy art. 22g ust. 12 oraz 13 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 zwanej dalej ustawą o PIT) w razie zmiany formy prawnej, a także połączenia albo podziału podmiotów dokonywanych na podstawie odrębnych przepisów –> wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ustala się w wysokości wartości początkowej określonej w ewidencji środków trwałych podmiotu o zmienionej formie prawnej, podzielonego albo połączonego.
Zasadę tę stosuje się odpowiednio do spółek niebędących osobami prawnymi, w tym również powstałych z przekształcenia spółki.
Powyższe stosuje się gdy nastąpiła zmiana działalności wykonywanej samodzielnie przez jednego z małżonków na działalność wykonywaną samodzielnie przez drugiego z małżonków jeżeli przed przerwą lub zmianą składniki majątku były wprowadzone do ewidencji środków trwałych.
Przykład 1
Małżonkowie prowadzą odrębne działalności gospodarcze oraz posiadają wspólność majątkową. Oboje kupili samochody osobowe w trakcie trwania wspólności majątkowej.
W lipcu 2023. żona postanowiła przekazać swojemu mężowi swój samochód osobowy, który stanowi w jej działalności środek trwały. Jest on ponad połowę zamortyzowany. Wartość początkowa samochodu to 50.000 zł. Zamortyzowano do tej pory 30.000 zł.
Mąż otrzymał od żony:
- dokument zakupu,
- ewidencję środków trwałych.
Mąż kontynuuje amortyzację otrzymanego samochodu osobowego. Zatem przyjmuje tę samą wartość początkową co żona, te same odpisy amortyzacyjne, tę samą metodę amortyzacji.
Przykład 2
Małżonkowie prowadzą odrębne działalności gospodarcze oraz posiadają wspólność majątkową. Oboje kupili samochody osobowe w trakcie trwania wspólności majątkowej jak i przed zawarciem małżeństwa. Żona posiada jeden samochód, który nabyła przed zaistnieniem wspólności majątkowej.
W lipcu 2023r. chciałaby go przekazać mężowi do jego działalności gospodarczej. Samochód nie był wcześniej używany w żadnej działalności ani nie był amortyzowany. Wartość jego to 25.000 zł.
Żona musi przemyśleć w jakiej formie przekaże mężowi danych samochód, który nie stanowi wspólności majątkowej a jedynie jej własność. Może to być użyczenie albo darowizna.
W przypadku darowizny małżonek będzie mógł dokonywać odpisów amortyzacyjnych od wartości określonej na umowie darowizny albo na dokumencie kupna pojazdu jeżeli przy otrzymaniu tego samochodu nie skorzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn (nie chodzi tu o kwotę wolną).
W przypadku użyczenie małżonek będzie mógł dokonywać odpisów amortyzacyjnych od wartości określonej w umowie użyczenia.
ISTOTNE:
Na mocy art. 22g ust. 11 ustawy o PIT w razie gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku; zasada ta nie ma zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie.
Przykład 3
Małżonkowie prowadzą odrębne działalności gospodarcze oraz posiadają wspólność majątkową. Oboje kupili samochody osobowe w trakcie trwania wspólności majątkowej. Jeden z samochodów osobowych o wartości 45.000 zł ma być użytkowany w obu działalnościach.
Żona może używać tego samochodu w swojej działalności i będzie dokonywała odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej 22.500 zł.
Mąż także może używać ten sam samochód w swojej działalności i może dokonywać odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej 22.500 zł.
Zatem oboje będą mogli ujmować w koszty amortyzacji po połowie (udziale w samochodzie).
Co natomiast z wydatkami dotyczącymi eksploatacji samochodu – środka trwałego używanego w obu działalnościach?
Jeżeli chodzi o wydatki na remont, naprawę, paliwo, opłaty autostradowe parkingowe to:
- każdy z małżonków, który ponosi dany wydatek ujmuje w swoich księgach w kosztach 75% + 50% niedoliczonego VAT z faktury dokumentującej dany wydatek.
Z kolei gdy mowa o polisie ubezpieczeniowej OC, AC dotyczącej tego samochodu to jeżeli daną polisę opłacają po 50% to będą mogli ująć w koszty u siebie po 50%.
Jeżeli jednak jeden z małżonków opłaca 100% to on ujmie w swoich kosztach 100% wartości tej polisy.
Należy podkreślić, iż w tym przykładzie jest mowa o samochodzie osobowym będącym środkiem trwałym, który jest wprowadzony na stan środków trwałych w obu działalnościach.