Opublikowano: 2023-05-12
Roczne rozliczenie składki zdrowotnej za 2022 rok, to pierwsze tego typu rozliczenie, które wymaga dodatkowo uwzględnienia przepisów przejściowych. Obok różnic remanentowych istotny wpływ na roczne rozliczenie składki zdrowotnej wywierać będzie sprzedaż środków trwałych. Składniki majątku amortyzowane przed 2022 w całości lub w części nie będą podlegać daninie zdrowotnej co przełożyć się może na istotne korzyści finansowe przedsiębiorców. Poniżej szczegóły!
Zasady ustalania dochodu ze zbycia środka trwałego oraz wpływ odpisów amortyzacyjnych dokonanych przed 2022 rokiem na składkę zdrowotną
Składka zdrowotna wyliczana od dochodów wiąże się z koniecznością odprowadzenia daniny zdrowotnej także od sprzedaży środków trwałych. Nabywając środek trwały przedsiębiorca zalicza do kosztów podatkowych odpisy amortyzacyjne, które również pomniejszają dochód na potrzeby obliczania składki zdrowotnej. Sprzedając środek trwały dochód podatkowy przekłada się również na dochód obliczany na potrzeby składki zdrowotnej. O ile opisany w poprzednim zdaniu mechanizm nie budzi wątpliwości, o tyle problem pojawił się ze środkami trwałymi, zbywanymi po wejściu w życie Polskiego Ładu, które były amortyzowane przed 1 stycznia 2022 roku.
Spór toczył się o to, że początkowo ustawodawca nie przewidział sytuacji, w której przykładowo przedsiębiorca sprzedawał maszynę za 200 000 zł, którą w całości zamortyzował przed wejściem w życie nowych przepisów. Oznaczałoby to, konieczność odprowadzenia składki 4,9%/9% od całych 200 000 zł, podczas gdy dokonana przed Polskim Ładem amortyzacja nie obniżała dochodu związanego ze składką zdrowotną. Dopiero ustawa z dnia 9 lutego 2022 roku o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 poz. 807) unormowała tę kwestię i wprowadziła przepis przejściowy (art. 35 niniejszej ustawy).
Przepis przejściowy sprawił, że dochód ze zbycia środka trwałego nie jest powiększany o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed dniem 1 stycznia 2022 roku.
Zasady ustalania dochodu ze sprzedaży środka trwałego są tożsame z zasadami obowiązującymi na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o PIT, dochodem lub stratą z odpłatnego zbycia środka trwałego jest różnica między przychodem z odpłatnego zbycia a wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych dokonanych od tych środków.
Stosowanie przepisu przejściowego dotyczącego amortyzacji przed 2022 roku na przykładzie
Zarówno treść przepisu normująca zasady ustalania dochodu/straty ze sprzedaży środka trwałego wraz z przepisem przejściowym może rodzić wiele wątpliwości. Omawiana kwestia została więc zobrazowana na poniższym przykładzie.
Przykład 1
Pan Dawid rozliczał się w 2022 roku w oparciu o podatek liniowy. Pan Dawid we wrześniu 2022 roku sprzedał maszynę produkcyjną za 170 000 zł. Dane z ewidencji środków trwałych:
- Wartość początkowa: 250 000 zł.
- Odpisy amortyzacyjne przed 1 stycznia 2022 roku: 130 000 zł.
- Odpisy amortyzacyjne w 2022 roku: 10 000 zł.
Ustalenie dochodu ze sprzedaży środka trwałego na potrzeby PIT: 170 000 zł (przychód ze sprzedaży) – 250 000 zł (wartość początkowa) + 140 000 zł (odpisy amortyzacyjne) = 60 000 zł
Inaczej rzecz ujmując na gruncie PIT Pan Dawid wykaże przychód w kwocie 170 000 zł, ale pozostała wartość niezamortyzowana tj. 110 000 zł, sprawi, że Pan Dawid zapłaci podatek realnie od 60 000 zł.
Ustalenie dochodu ze sprzedaży środka trwałego na potrzeby składki zdrowotnej: 170 000 zł (przychód ze sprzedaży) – 250 000 zł (wartość początkowa) + 10 000 zł (odpisy amortyzacyjne z pominięciem odpisów dokonanych przed 1 stycznia 2022 roku) = -70 000 zł
Powyższe obliczenie sprawi, że strata w kwocie 70 000 zł może pomniejszyć dochody na gruncie składki zdrowotnej z podstawowej działalności Pana Dawida?
Istnieją w tym zakresie wątpliwości – o tym poniżej!
Co w przypadku poniesienia straty ze zbycia środka trwałego?
Wskazany w powyższym przykładzie sposób ustalenia dochodu/straty ze sprzedaży środka trwałego sprawił, że przedsiębiorca odnotował stratę w kwocie 70 000 zł na potrzeby wyliczenia składki zdrowotnej z uwzględnieniem przepisu przejściowego.
Teoretycznie, gdyby przedsiębiorca osiągnął dochód z podstawowej działalności w kwocie np. 300 000 zł, to dochód za dany miesiąc brany pod uwagę przy obliczaniu składki zdrowotnej wynosiłby 230 000 zł (300 000 zł – 70 000 zł).
Praktycznie takie obliczenia mogą nie zostać zaaprobowane przez ZUS, bowiem w interpretacji indywidualnej wydanej przez ZUS sygn. WPI/200000/43/882/2022 z dnia 3 sierpnia 2022r., organ uznał, że straty ze sprzedaży środka trwałego nie można odjąć od dochodów z bieżącej działalności. Z kolei w interpretacji ZUS sygn. WPI/200000/43/107/2023 z dnia 28 lutego 2023r. organ wskazał, że „Obniżenie dochodu o odpisy amortyzacyjne dokonane przed 1 stycznia 2022 r. od sprzedanych środków trwałych w roku 2022 r. będzie możliwe zarówno w przypadku, gdy wartość sprzedaży środka trwałego jest wyższa od wartości początkowej jak i gdy wartość sprzedaży środka trwałego jest niższa niż wartość początkowa. Prawodawca nie zawęził treści normy zwartej w art. 35 ustawy o zmianie k.s.h. do przypadku, w którym wartość sprzedaży środka trwałego jest wyższa od wartości początkowej (tj. braku straty na sprzedaży środka trwałego), a zatem norma ta znajdzie zastosowanie do obu powyższych przypadków.”
Z powyższego można więc wywnioskować, że ZUS zna i toleruje pojęcie straty ze sprzedaży środka trwałego, jednak w dalszym ciągu brakuje jednoznacznych i precyzyjnych objaśnień, z których jednoznacznie da się wywnioskować, iż strata ze sprzedaży środka trwałego może pomniejszyć dochody z podstawowej działalności.
Zgodnie jednak z aktualnym (kwiecień 2023r.) i jednocześnie korzystnym stanowiskiem konsultantów centrum obsługi telefonicznej ZUS, strata ze sprzedaży środka trwałego może obniżyć dochody z podstawowej działalności przedsiębiorcy.
Od sprzedaży środka trwałego podczas zawieszenia działalności przedsiębiorca nie zapłaci składki zdrowotnej. Nieodpłatne zbycie środka trwałego.
Kończąc rozważania w przedmiocie sprzedaży środków trwałych warto przypomnieć, iż zgodnie z art. 81 ust. 2zd ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w przychodach i kosztach stanowiących podstawę do kalkulacji składki zdrowotnej nie uwzględnia się przychodów i kosztów z okresu zawieszenia działalności gospodarczej, a więc również dochodów ze sprzedaży środków trwałych.
Przekazanie składnika majątku na cele osobiste podatnika lub nieodpłatnego zbycie środka trwałego np. w formie darowizny również nie zrodzi obowiązku zapłaty składki zdrowotnej.
Autor – Łukasz Kluczyński