Opublikowane w przez admin

Co to jest proporcja w podatku VAT

Wielu przedsiębiorców nie do końca zdaje sobie sprawę z tego, iż może mieć obowiązek zastosowania proporcji VAT.

Hasło to brzmi dość enigmatycznie. Niemniej nie jest to wcale aż tak bardzo złożone zagadnienie. Należy pamiętać, iż bardzo często czynni podatnicy VAT osiągają dodatkowo przychody z najmu prywatnego. Zatem osiągają przychody zwolnione z VAT i z działalności gospodarczej opodatkowanej VAT. Mogą nawet nie zdawać sobie sprawy, że muszą stosować proporcję VAT.

Co to jest proporcja VAT i jak się ją ustala? Na te i wiele innych pytań odpowiedziano w niniejszej publikacji.

Co to jest proporcja w podatku VAT

Proporcja VAT jak sama nazwa wskazuje stosowana jest wyłącznie na gruncie podatku VAT.

Proporcja VAT pojawia się u przedsiębiorców, którzy prowadzą w ramach działalności:

  1. sprzedaż podlegającą opodatkowaniu VAT, oraz
  2. sprzedaż podlegającą zwolnieniu z opodatkowania VAT.

Proporcja to konkretna liczba wyrażona w procentach np., 80%. Co to oznacza?

ISTOTNE:

Proporcja VAT nie dotyczy sprzedaży. Jest ustalana na podstawie sprzedaży, ale dotyczy tylko wydatków i tylko tych wydatków, które są przez przedsiębiorcę przeznaczane na sprzedaż opodatkowaną VAT i na zwolnioną z VAT jednocześnie.

ISTOTNE:

Proporcję VAT są zobligowani w pewnych sytuacjach stosować tylko czynni podatnicy VAT.

Przedsiębiorcy prowadzący sprzedaż opodatkowaną z VAT i zwolnioną z VAT dokonują różnego rodzaju wydatków na cele prowadzonej działalności:

  • część wydatków dotyczy tylko sprzedaży opodatkowanej VAT,
  • część wydatków dotyczy tylko sprzedaży zwolnionej z VAT,
  • część wydatków dotyczy zarówno sprzedaży opodatkowanej VAT jak i zwolnionej z VAT i nie ma możliwości przyporządkowania tych wydatków tylko do jednej grupy sprzedaży.

Jak widać największy problem jest z ostatnią grupą wydatków dotyczącą zarówno sprzedaży opodatkowanej VAT jak i zwolnionej z VAT. Nie ma, bowiem możliwości przyporządkowania tych wydatków tylko do jednej grupy sprzedaży, czyli tylko do opodatkowanej VAT albo tylko do zwolnionej z VAT.

Powstaje zatem pytanie, w jakiej wysokości przedsiębiorca może odliczyć podatek VAT z faktur dotyczących wydatków przeznaczonych na sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną z VAT (trzecia grupa wydatków)?

Właśnie odnośnie tej grupy wydatków z pomocą przychodzi proporcja VAT.

Jak ją ustalić?

Roczna suma sprzedaży opodatkowanej VAT / Roczna suma sprzedaży opodatkowanej VAT i zwolnionej z VAT = Proporcja VAT Współczynnik proporcji VAT wyrażony w procentach
Od wydatków przeznaczonych na tę sprzedaż czynny podatnik VAT może odliczyć podatek VAT Od wydatków przeznaczonych na sprzedaż opodatkowaną VAT czynny podatnik VAT może odliczyć podatek VAT Od wydatków przeznaczonych na sprzedaż zwolnioną z VAT czynny podatnik VAT nie może odliczyć podatek VAT Od wydatków przeznaczonych na sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną z VAT czynny podatnik VAT może odliczyć podatek VAT obliczony za pomocą proporcji VAT Pozostała część podatku VAT nie podlega odliczeniu i zostaje zaliczona w koszty

Przy ustalaniu proporcji do łącznej sumy sprzedaży i sprzedaży opodatkowanej nie wlicza się kwoty podatku VAT.

Ponadto podatnik nie wlicza także wartości sprzedaży z:

  • środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji,
  • dostawy gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli są zaliczane do środków trwałych – używanych przez podatnika na potrzeby jego działalności,
  • transakcji pomocniczych transakcji w zakresie nieruchomości i pomocniczych transakcji finansowych,
  • transakcji usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 ustawy o VAT (m.in. usługi zarządzania produktami inwestycyjnymi, usługi udzielania pożyczek, usługi udzielania poręczeń, usługi w zakresie depozytów, usługi obrotu instrumentami finansowymi), w zakresie, w jakim transakcje te mają charakter pomocniczy.

ISTOTNE:

Proporcję VAT podatnik określa w stosunku rocznym, a więc na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu, do którego jest ustalana proporcja.

Proporcję podatnik zaokrągla w górę do najbliższej liczby całkowitej.

Proporcja VAT to współczynnik VAT np. wynoszący 80% i ten współczynnik przedsiębiorca mnoży przez podatek VAT wynikający z otrzymanej faktury kosztowej tzn:

  1. dotyczący całej wartości z faktury, – jeżeli, albo
  2. dotyczący wybranych pozycji z faktury – jeżeli tylko wybrane pozycje dotyczą wydatków na sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną z VAT.

Wynik tego przemnożenia to kwota podatku VAT naliczonego, jaką podatnik – nabywca ma prawo odliczyć z otrzymanej faktury kosztowej.

Jak niełatwo zauważyć w wyniku stosowania proporcji VAT nabywca ma prawo do odliczenia niższej kwoty podatku VAT aniżeli wynika ona z faktury kosztowej.

Progi proporcji uprawniające do zwolnienia z obowiązku ustalania proporcji VAT

Jeżeli ustalona w powyższy sposób proporcja:

  • przekroczyła 98% oraz
  • kwota podatku VAT naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 10.000 zł

– podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi, 100% co skutkuje tym, że nie ma obowiązku stosować proporcji VAT a więc ma prawdo do pełnego odliczania podatku VAT od wydatków przeznaczonych na działalność opodatkowaną i zwolnioną z VAT.

Oprócz tego, gdy ustalona w powyższy sposób proporcja:

  • nie przekroczyła 2%

– podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 0% a co z tym idzie nie będzie miał w ogóle prawa do odliczenia podatku VAT od wydatków przeznaczonych na działalność opodatkowaną i zwolnioną z VAT.

Niekiedy proporcję należy ustalić w sposób szacunkowy

Proporcja VAT może swoim zakresem objąć także podatników, którzy w poprzednim roku podatkowym nie osiągnęli obrotu.

Mowa tu o podatnikach rozpoczynających prowadzenie działalności, ale także i takich, którzy kilka lat prowadzą działalność, ale dopiero teraz rozpoczęli dodatkowo sprzedaż zwolnioną z VAT obok prowadzonej sprzedaży opodatkowanej.

Tak więc podatnicy, którzy w poprzednim roku podatkowym nie osiągnęli obrotu, lub u których obrót ten w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30.000 zł współczynnik proporcji ustalają szacunkowo.

W takim wypadku są oni zobligowani do zawiadomienia właściwego naczelnika urzędu skarbowego o przyjętej proporcji w terminie do 25-tego dnia miesiąca następnego po miesiącu, w którym ta proporcja została zastosowana po raz pierwszy, nie później jednak niż w dniu przesłania ewidencji JPK_V7X.

Proporcja VAT w praktyce obliczeniowej

W pierwszej kolejności czynny podatnik VAT, który prowadzi sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną ma obowiązek ustalenia współczynnika proporcji VAT (nawet już w trakcie roku, kiedy pojawiła się dodatkowo sprzedaż zwolniona z VAT).

Następnie, gdy obliczył współczynnik musi podzielić dokonane wydatki za cały miesiąc na 3 grupy:

  • wydatki przeznaczone tylko na sprzedaż opodatkowaną VAT,
  • wydatki przeznaczone tylko na sprzedaż zwolnioną z VAT,
  • wydatki przeznaczone na sprzedaż opodatkowaną VAT i zwolnioną z VAT i do tych wydatków – do podatku VAT od tych wydatków zastosować (przemnożyć) obliczoną proporcję VAT.

Przykład 1

Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT prowadzi sprzedaż opodatkowaną VAT w ramach działalności oraz osiąga przychody z najmu prywatnego, które to są zwolnione z VAT.

Przedsiębiorca obliczył proporcję na rok 2025 na podstawie danych z roku 2024 w następujący sposób.

  1. Przychody razem (z działalności i z najmu prywatnego) za rok 2024 -> 185.000 zł,
  2. Przychody z działalności tylko opodatkowanej VAT za rok 2024 -> 155.000 zł.

Współczynnik proporcji wynosi: 84% (155.000 zł / 185.000 zł) x 100

Współczynnik zaokrąglony w górę do najbliższej liczby całkowitej.

W miesiącu 05/2025r. podatnik poniósł wydatki, które:

  • w 100% przeznaczył na sprzedaż opodatkowaną i ma prawo odliczyć 100% lub 50% podatku VAT naliczonego z faktur dotyczących tych wydatków,
  • w 100% przeznaczył na sprzedaż zwolnioną i nie ma prawa odliczyć podatku VAT z faktur dotyczących tych wydatków,
  • służą zarówno sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej z VAT i w tym wypadku ma prawo odliczyć podatek VAT obliczony za pomocą proporcji VAT.

Wydatki, które podatnik poniósł w miesiącu 05/2025r. i służą zarówno do sprzedaży opodatkowanej VAT i zwolnionej z VAT to:

  1. usługi internetowe,
  2. usługi informatyczne – naprawa kopiarki,
  3. najem samochodu osobowego zgłoszonego do US (prowadzona ewidencja kilometrów VAT) – prawo do odliczania 100% VAT,
  4. laptop.

Suma podatku VAT naliczonego z faktur dotyczących ww. wydatków przeznaczonych na sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną z VAT to 1.000 zł.

Podatek VAT podlegający odliczeniu z ww. wydatków to 840 zł (1.000 zł x 84%).

Pozostałe 160 zł stanowi koszt uzyskania przychodu.

Oczywiście w ten sposób podatnik musi przeliczyć każdą fakturę dokumentującą wydatek poniesiony i przeznaczony na sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną z VAT a nie sumę tych wydatków za cały miesiąc.

Po zakończeniu każdego roku, w którym była stosowana proporcja podatnik ma obowiązek ustalić rzeczywisty współczynnik proporcji.

Po jego obliczeniu mnoży rzeczywisty współczynnik przez podatek VAT od wydatków przeznaczonych na sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną za cały poprzedni rok.

Wynikła różnica pomiędzy zastosowaniem obu współczynników ujmuje, jako roczną korektę VAT w ewidencji i deklaracji JPK_V7X, składanej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, za który dokonywana jest ta korekta.

Jeżeli podatnik likwiduje działalność to roczna korekta VAT musi być ujęte w ewidencji i deklaracji JPK_V7X w deklaracji podatkowej za ostatni okres rozliczeniowy.