Opublikowano: 2023-01-13
Początek roku to dla wielu przedsiębiorców czas kalkulacji związanych ze zmianą formy opodatkowania. Termin na podjęcie tej decyzji upływa 20 dnia miesiąca, następującego po miesiącu, w którym osiągnięto pierwszy przychód w roku podatkowym. W praktyce czas na zmianę formy opodatkowania upływa 20-tego lutego danego roku podatkowego, jeżeli podatnik w styczniu osiągnął przychody z działalności gospodarczej. W niniejszym wpisie przeanalizujemy problem rezygnacji z ryczałtu i związanego z tym obowiązku sporządzenia inwentury.
Dlaczego i w jaki sposób podatnicy mogą zrezygnować z ryczałtu
Ryczałt jest z pewnością atrakcyjną formą opodatkowania, aczkolwiek w pewnych okolicznościach może okazać się nieopłacalny w stosunku do alternatywnych form opodatkowania. Dla przykładu:
- przedsiębiorstwa handlowe, czy produkcyjne, które wybrały ryczałt od przychodów ewidencjonowanych mogą zwyczajnie tracić na tej formie opodatkowania wskutek rosnących cen energii, płac, czy towarów i materiałów.
- małe przedsiębiorstwa mogą skorzystać z dobrodziejstwa opodatkowania skalą podatkową z kwotą wolną od podatku wynoszącą 30 000 zł, czego efektem będzie nawet brak opodatkowania podatkiem PIT.
Rezygnacja z ryczałtu i wybór alternatywnej formy opodatkowania (skala podatkowa/podatek liniowy) wymaga spełnienia dwóch przesłanek. Pierwszą jest termin na złożenie stosownego oświadczenia (do 20-tego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnięto pierwszy przychód). Drugą przesłanką jest dochowanie pisemnej formy złożenia takiego oświadczenia naczelnikowi urzędu skarbowego, właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika lub alternatywnie zamiana formy opodatkowania na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (Dz. U. z 2022 r. poz. 541).
Reasumując przedsiębiorca może zrezygnować z ryczałtu i wybrać tym samym skalę podatkową albo opodatkowanie w formie podatku liniowego na podstawie art. 9 ust. 1a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, składając pisemne oświadczenie w tej sprawie. Alternatywnie na podstawie art. 9 ust. 1c przedsiębiorca może zrezygnować z ryczałtu i wybrać zasady ogólne dokonując aktualizacji wpisu w CEiDG.
Rezygnacja z ryczałtu a obowiązek sporządzenia inwentury na dzień 1 stycznia
Podatnicy korzystający z opodatkowania w formie ryczałtu nie mają co do zasady obowiązku sporządzania remanentów. Z dniem 1 stycznia 2019r. z ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym uchylono przepis, który nakazywał ryczałtowcom sporządzanie inwentury.
Rezygnując z ryczałtu przedsiębiorca nie będzie już podlegał w/w ustawie, bowiem wybierając zasady ogólne należy prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów zgodnie z regulacjami wynikającymi z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2019r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
W § 24 powyższego rozporządzenia przewidziano przypadki i terminy, w których podatnicy są zobowiązani sporządzić remanent. Jednym z nich jest obowiązek sporządzenia remanentu na dzień 1 stycznia danego roku podatkowego. Pełna treść przepisu wygląda następująco „Podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów, zwanego dalej „spisem z natury”, na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie utraty w ciągu roku podatkowego prawa do opłacania podatku na podstawie ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2019 r. poz. 43, 1495, 1649 i 2200), zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności.”
Powyższe oznacza, że rezygnacja z ryczałtu i wybór opodatkowania na zasadach ogólnych wiąże się z obowiązkiem sporządzenia inwentury na dzień 1 stycznia roku podatkowego, z początkiem którego podatnik zrezygnował z ryczałtu.
Sporządzając inwenturę należy przestrzegać zasad opisanych w rozporządzeniu w § 25 i 26 m.in. w zakresie zasad wyceny materiałów, towarów handlowych, wartości dewizowych i produkcji objętych spisem z natury.
Niesporządzenie inwentury – skutki dla podatnika
Rezygnacja z ryczałtu i niesporządzenie inwentury na dzień 1 stycznia może wiązać się z negatywnymi skutkami dla przedsiębiorcy na dwóch głównych płaszczyznach. Po pierwsze niedostosowanie się do przepisów w tym zakresie może doprowadzić do uznania księgi za wadliwą, a zgodnie z art. 193 ustawy Ordynacja podatkowa, wadliwe księgi mogą zostać nie uznane za dowód w sprawie.
Drugim istotnym, negatywnym skutkiem niesporządzenia inwentury jest wymiar finansowy. Brak remanentu początkowego będzie skutkować wyższym podatkiem wykazywanym w zeznaniu rocznym oraz wyższą składką zdrowotną.
Na zasadach ogólnych zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o PIT, u podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem, a kosztami uzyskania powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.
Jeżeli więc podatnik nie sporządzi remanentu na dzień 1 stycznia, to zawsze będzie mieć wyższy remanent końcowy od początkowego, a tym samym będzie zobligowany do powiększenia dochodu z działalności za dany rok o wartość remanentu końcowego. Stratą podatnika będzie natomiast nieujęty w rozliczeniu remanent początkowy. Dla przykładu nierozliczenie remanentu początkowego na podatku liniowym o wartości 50 000 zł przyniesie stratę w kwocie nadpłaconego podatku w wysokości 9 500 zł (19% x 50 000 zł) i nadpłaconej składki zdrowotnej w kwocie 2 450 zł (4,9% x 50 000 zł).
Autor: Łukasz Kluczyński