Opublikowano: 2023-09-29
Rozdzielność majątkowa to ustrój, który reguluje podział majątku małżonków które zawarły związek małżeński lub te które są przed zawarciem związku małżeńskiego (prawo cywilne).
Na czas kiedy pomiędzy małżonkami panuje rozdzielność majątkowa ma to swoje skutki także na płaszczyźnie podatkowej.
Powstaje więc pytanie – jakie skutki podatkowe wystąpią jeżeli jeden małżonek przekaże ze swojej działalności samochód do działalności drugiego małżonka w czasie trwania rozdzielności majątkowej?
Rozdzielność majątkowa
Rozdzielność majątkowa najprościej rzecz ujmując to umowa pomiędzy małżonkami albo przyszłych małżonków (przed zawarciem do małżeństwa) która reguluje odrębność majątków posiadanych przez obie strony.
Skutek tego to nie tylko samodzielne dysponowanie swoim majątkiem także po zawarciu związku małżeńskiego.
Małżonkowie którzy podpisali rozdzielność majątkową odpowiadają wyłącznie za swoje zobowiązania i zaległości.
Przekazanie samochodu z firmy jednego małżonka do firmy drugiego małżonka
Jeżeli pomiędzy małżonkami istnieje rozdzielność majątkowa – oddane samochodu osobowego musi nastąpić na podstawie konkretnego tytułu przekazania.
Jest to spowodowane tym, że w rozdzielności majątkowej każdy z małżonków samodzielnie dysponuje swoim majątkiem. Zatem ten majątek należy wyłącznie do jednego z małżonków.
Brak wspólności majątkowej powoduje, iż małżonek będący właścicielem rozdzielonego (podzielonego) majątku w skład którego wchodzi samochodów osobowy (środek trwały w jego działalności) ma obowiązek usankcjonować prawnie jego przekazanie.
Drugi małżonek nie ma bowiem prawa do tego samochodu osobowego.
Rozdzielność majątkowa a współwłasność samochodu stanowiącego środek trwały w obu działalnościach
Wyjątkiem od reguły jest sytuacja w której drugi z małżonków byłby współwłaścicielem samochodu osobowego, który ma być wprowadzony jako środek trwały do obu odrębnych działalności.
ISTOTNE:
Na mocy art. 22g ust. 12 oraz 13 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 zwanej dalej ustawą o PIT) w razie zmiany formy prawnej, a także połączenia albo podziału podmiotów dokonywanych na podstawie odrębnych przepisów –> wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ustala się w wysokości wartości początkowej określonej w ewidencji środków trwałych podmiotu o zmienionej formie prawnej, podzielonego albo połączonego.
Jeżeli pomiędzy małżonkami istnieje rozdzielność majątkowa a są współwłaścicielami samochodu osobowego (tak został rozdzielony majątek lub ten samochód nie był przedmiotem rozdziału) wówczas mogą go używać jednocześnie w obu działalnościach.
Przykład 1
Małżonkowie prowadzą odrębne działalności gospodarcze oraz posiadają rozdzielność majątkową. Jeden z samochodów osobowych stanowi ich współwłasność. Wartości tego samochodu to 60.000 zł. Samochód ten ma być użytkowany w obu działalnościach.
Zatem mąż może użytkować ten samochód w swojej działalności i dokonywać odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej 30.000 zł.
Żona również może używać ten samochodów w swojej odrębnej działalności i dokonywać odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej 30.000 zł.
Tak więc oboje małżonkowie będą mogli ujmować w koszty amortyzacji po połowie (udziale w samochodzie).
Natomiast jeżeli mowa o wydatki na remont, naprawę, paliwo, opłaty autostradowe parkingowe to:
- każdy z małżonków, który ponosi dany wydatek ujmuje w swoich księgach w kosztach 75% + 50% niedoliczonego VAT z faktury dokumentującej dany wydatek.
Z kolei gdy mowa o polisie ubezpieczeniowej OC, AC dotyczącej tego samochodu to jeżeli daną polisę opłacają po 50% to będą mogli ująć w koszty u siebie po 50%.
Jeżeli jednak jeden z małżonków opłaca 100% to on ujmie w swoich kosztach 100% wartości tej polisy.
Należy podkreślić, iż w tym przykładzie jest mowa o samochodzie osobowym będącym środkiem trwałym, który jest wprowadzony na stan środków trwałych w obu działalnościach.
Przekazanie samochodu z firmy jednego małżonka do firmy drugiego małżonka – sprzedaż
Załóżmy drugą sytuację. Samochód jest własnością jednego z małżonków, który wprowadził go na stan środków trwałych w swojej działalności.
Teraz chce przekazać ten samochód do firmy drugiego małżonka.
Najprostszym sposobem jest sprzedaż tego samochodu na podstawie faktury sprzedaży. Niemniej może to spowodować konieczność zapłaty podatku dochodowego u sprzedającego małżonka jak i podatku VAT. Czy zatem istnieją inne możliwości?
Przekazanie samochodu z firmy jednego małżonka do firmy drugiego małżonka – darowizna
Samochód osobowy będący środkiem trwałym może zostać przekazany w darowiźnie z działalności małżonka, który jest jego właścicielem do działalności drugiego małżonka.
Tutaj w pierwszej kolejności należałoby ustalić wartość tej darowizny.
ISTOTNE:
Jak mówi art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 zwanej dalej ustawą o POSiD) opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
- 36.120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
- 27.090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
- 5.733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Małżonkowie należą do 1 grupy podatkowej a zatem tzw. podmiotowe zwolnienie umożliwia zwolnienie z podatku od spadków i darowizn u małżonka otrzymującego samochód którego wartość nie przekracza 36.120 zł. (pod warunkiem, iż w danym roku czy w ostatnich 5 lat nie było innych darowizn).
Trzeba dodać, iż w koszty firmy nie można ujmować odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych nabytych nieodpłatnie, z wyjątkiem nabytych w drodze spadku, jeżeli:
- nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy lub praw lub
- dochód z tego tytułu jest zwolniony od podatku dochodowego, lub
- nabycie to korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, lub
- nabycie to stanowi dochód, od którego na podstawie odrębnych przepisów zaniechano poboru podatku.
Ponadto nie można także ujmować w koszty odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych oddanych do nieodpłatnego używania – za miesiące, w których składniki te były oddane do nieodpłatnego używania.
ISTOTNE:
Powyższe nie znajduje zastosowania jeżeli łącznie są spełnione powyższe warunki:
- środek trwały (samochodów osobowy) został otrzymany w drodze darowizny, oraz
- darczyńca dokonywał odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej tego samochodu (w swojej działalności).
Jeżeli więc nastąpi darowizna samochodu osobowego który jest własnością i środkiem trwałym w działalności jednego małżonka do działalności drugiego małżonka – to ten drugi małżonek może ujmować w koszty firmy odpisy amortyzacyjne od ustalonej wartości darowizny (przekazywanego samochodu).
Przykład 2
Małżonkowie prowadzą odrębne działalności gospodarcze oraz posiadają rozdzielność majątkową. Oboje kupili samochody osobowe w trakcie trwania rozdzielności majątkowej.
W lipcu 2023. żona postanowiła przekazać swojemu mężowi w darowiźnie swój samochód osobowy, który stanowi w jej działalności środek trwały. Jest on w połowie już zamortyzowany. Wartość początkowa samochodu to 30.000 zł. Zamortyzowano do tej pory 15.000 zł.
Mąż otrzymał od żony:
- dokument zakupu,
- ewidencję środków trwałych.
Mąż kontynuuje amortyzację otrzymanego w darowiźnie samochodu osobowego. Zatem przyjmuje tę samą wartość początkową co żona, te same odpisy amortyzacyjne, tę samą metodę amortyzacji.
Warto podkreślić, iż mąż skorzystał z podmiotowego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn. Jeżeli skorzystałby z przedmiotowego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn wówczas nie mógłby w swojej działalności w ogóle ujmować w kosztach firmy odpisów amortyzacyjnych od otrzymanego w darowiźnie samochodu osobowego.
Co z użyczeniem samochodu osobowego z jednej działalności do drugiej?
Na koniec warto wspomnieć o możliwości bezpłatnego użyczenia samochodu (środka trwałego) będącego własnością jednego małżonka w działalności drugiego małżonka.
Nie jest to przekazanie środka trwałego. Jest to oddanie środka trwałego w nieodpłatne używanie (albo odpłatne).
W takim wypadku korzystający małżonek na rzecz którego dokonano użyczenia nie może amortyzować samochodu osobowego który użytkuje na podstawie użyczenia (wyjątkiem od reguły jest płatna umowa użyczenia).
Natomiast korzystający małżonek może ująć w koszty firmy wydatki na remont, naprawę, paliwo, opłaty autostradowe parkingowe dotyczącego używanego samochodu osobowego w wysokości 75% + 50% niedoliczonego VAT z faktury dokumentującej dany wydatek.
Z kolei gdy mowa o polisie ubezpieczeniowej OC, AC to należy wziąć pod uwagę na kogo został przeniesiony ciężar zapłaty tych polis w spisanej umowie użyczenia.
Podstawą jest jednak, iż to właściciel samochodu osobowego ponosi koszty polis dotyczących danego samochodu.
Należy podkreślić, iż omawiano tu sytuację w której samochód osobowy jest własnością i środkiem trwałym wprowadzonym na stan środków w działalności tylko jednego małżonka.