Opublikowano: 2023-06-23
Przedsiębiorcy świadczący usługi budowlane za granicą, zobligowani są do analizowania przepisów podatkowych i ubezpieczeniowych na wielu płaszczyznach, także w kontekście regulacji obowiązujących poza RP. Poniżej przedstawiamy najważniejsze kwestie i ryzyka z tym związane na gruncie sporów z zagranicznymi organami. Niniejszy wpis dedykowany jest w szczególności jednoosobowym działalnościom gospodarczym.
Ustalenie właściwego ustawodawstwa na gruncie ubezpieczeń społecznych
Przedsiębiorcy zamierzający wykonywać usługi budowlane muszą istotnie zainteresować się ciążącymi na nich obowiązkach na gruncie ubezpieczeń społecznych. Jest to niezwykle ważna kwestia, bowiem w pewnych okolicznościach może okazać się, że przedsiębiorca podlega np. pod belgijski system ubezpieczeń społecznych. Obowiązek opłacania składek ubezpieczeniowych w innym państwie oznacza zazwyczaj konieczność poniesienia wyższych kosztów finansowych samych składek, ale też obsługi księgowej.
Analizując przedmiotowe zagadnienie na gruncie państw członkowskich UE, EOG i Szwajcarii z aktów prawa unijnego (dyrektywy, rozporządzenia) wynika, że osoba podlega zabezpieczeniu społecznemu w państwie członkowskim, w którym wykonuje pracę na własny rachunek. Od tej generalnej zasady podlegania pod „ZUS” w państwie świadczenia pracy istnieją jednak wyjątki, bowiem przepisy dopuszczają przeniesienie działalności na własny rachunek do innego państwa członkowskiego i podleganie w dalszym ciągu pod polski system ubezpieczeń społecznych.
Oczywiście może się zdarzyć, że przedsiębiorca będzie wykonywał działalność jednocześnie w kilku państwach członkowskich, EOG, czy Szwajcarii lub tylko w jednym. W tej sytuacji mamy do czynienia z dwoma różnymi procedurami. Poświadczenie właściwego ustawodawstwa na gruncie ubezpieczeń społecznych odbywa się poprzez wydanie przez ZUS zaświadczenia A1. Z uwagi na charakter działalności opisany powyżej istnieją dwa typy wniosków:
- wniosek US-1 dotyczący czasowego przeniesienia działalności do innego państwa członkowskiego UE, EOG lub Szwajcarii. Wariant ten znajduje zastosowanie, w sytuacji, gdzie przedsiębiorca wykonuje działalność na terenie jednego państwa członkowskiego, EOG, czy Szwajcarii np. Belgii. Wydanie zaświadczenia A1 w tym trybie obwarowane jest kilkoma warunkami m.in. przed oddelegowaniem należy prowadzić podobną działalność w Polsce przez co najmniej 2 miesiące, a okres oddelegowania nie może przekroczyć 2 lat. Wnioskowanie o kolejne A1 wymaga znowu 2 miesięcznej pracy w Polsce itd., albo
- wniosek US-2 dotyczący osoby wykonującej pracę na własny rachunek w dwóch lub w kliku państwach członkowskich UE, EOG lub Szwajcarii. Wydanie zaświadczenia A1 w tym trybie również wymaga spełnienia określonych warunków formalnych związanych z wysokością obrotu, czasu pracy, czy liczby świadczonych usług, a także centrum interesów życiowych. Kryteria te pozwalają na ustalenie państwa, w którym znajduję się „centrum zainteresowania” działalności. Aby uzyskać zaświadczenie A1, które wskaże Polskę jako właściwe ustawodawstwo na gruncie ubezpieczeń społecznych, działalność w Polsce nie może mieć charakteru marginalnego.
Więcej szczegółów w zakresie wydawania zaświadczeń A1 zawarto w praktycznym poradniku ZUS pt. „Jak otrzymać zaświadczenie A1”.
ISTOTNE:
W celu uniknięcia sporów i konsekwencji finansowych na gruncie zagranicznych przepisów o zabezpieczeniu społecznym, polski przedsiębiorca na czas wykonywania pracy za granicą powinien wystąpić do ZUS o wydanie zaświadczenia A1, które poświadczy, że podlega pod polskie ustawodawstwo.
Zagadnienie opodatkowania VAT usług budowlanych poza RP
Kolejnym aspektem na gruncie świadczenia usług budowlanych poza terytorium kraju jest podatek od towarów i usług. Co do zasady zgodnie z przepisami krajowymi i unijnymi, usługi związane z nieruchomościami opodatkowane są w miejscu położenia danej nieruchomości. W polskiej ustawie o VAT ta kwestia unormowana jest w art. 28e, a to determinuje w szczególności sposób raportowania tego typu transakcji na gruncie JPK_VAT i VAT-UE. Mianowicie:
- usługi związane z nieruchomościami wykazywane są wyłącznie w pozycji 11 JPK_VAT, tj. jako dostawa towarów i usług poza terytorium kraju,
- usługi związane z nieruchomościami nie są wykazywane w VAT-UE z uwagi na fakt, iż są to usługi z art. 28e, a nie 28b ustawy o VAT.
W praktyce często zdarza się jednak, że zagraniczni kontrahenci wymagają rejestracji w VAT-UE. Dodać w tym miejscu należy, że usługi z miejscem opodatkowania poza RP nie mają wpływu na limit zwolnienia podmiotowego w VAT. Faktura powinna zawierać adnotację „odwrotne obciążenie”.
Z założenia obowiązanym do rozliczenia podatku VAT w kraju opodatkowania będzie usługobiorca, który przejmie obowiązek rozliczenia VAT na zasadzie odwrotnego obciążenia. Trzeba jednak liczyć się z dodatkowym potencjalnym obowiązkiem rejestracji w zagranicznym VAT. Warto więc zaznajomić się z regulacjami na gruncie VAT w kraju świadczenia usługi, bowiem zgodnie z opisaną wyżej zasadą obowiązującą w UE, opodatkowanie VAT determinowane jest położeniem nieruchomości, a więc przepisami podatku od towaru i usług kraju, w którym dana nieruchomość jest położona. Powyższa zasada obowiązuje także w przypadku, gdy polski przedsiębiorca zatrudnia do świadczenia usług budowlanych podwykonawców, którzy winni wystawiać faktury na zasadzie odwrotnego obciążenia bez wykazywania polskiego podatku VAT.
Opodatkowanie podatkiem dochodowym zagranicznych usług budowlanych
Świadczenie usług budowlanych poza granicami Polski wiąże się również z obowiązkiem zaznajomienia się z kluczowymi regulacjami na gruncie opodatkowania podatkiem dochodowym. Krajowi przedsiębiorcy jednoosobowi z reguły opodatkowują w Polsce całość swoich dochodów, stosując korzystne opodatkowanie usług budowlanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (stawka 5,5%).
Warto jednak wiedzieć, że w pewnych okolicznościach polscy podatnicy mogą zostać zobligowani do opłacenia podatku dochodowego za granicą. Często zdarza się również, że zagraniczne ograny „interesują” się tego typu działalnościami żądając zapłaty podatku – nierzadko niesłusznie.
Dla przykładu przeanalizujemy przepisy Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Belgii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania oraz zapobiegania oszustwom podatkowym i uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisana w Warszawie dnia 20.08.2001r.
Naczelną zasadą wynikającą z artykułu 7 powyższej Konwencji jest zasada, iż zyski przedsiębiorstwa Umawiającego się Państwa podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie, chyba że przedsiębiorstwo prowadzi w drugim Umawiającym się Państwie działalność gospodarczą poprzez położony tam zakład. Jeżeli przedsiębiorstwo wykonuje działalność w ten sposób, to zyski przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane w drugim Państwie, jednak tylko w takiej mierze, w jakiej można przypisać je temu zakładowi. Inaczej rzecz ujmując zyski z działalności polskiego przedsiębiorcy będą opodatkowane w Polsce, jeżeli polski przedsiębiorca nie wykonuje tej działalności w drugim państwie poprzez położony tam zakład. Zgodnie z artykułem 5 Konwencji, zakładem jest w szczególności filia, czy biuro, ale też plac budowy lub prace montażowe jeżeli trwają dłużej niż 12 miesięcy.
Ponadto może okazać się, że dla celów podatkowych przedsiębiorca będzie posiadać miejsce zamieszkania w obu państwach. Wówczas pod uwagę zgodnie z artykułem 4 Konwencji decydują powiązania osobiste i gospodarcze. Jeżeli nie można ustalić, w którym państwie osoba ma ośrodek interesów życiowych albo jeżeli nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z państw, to uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania w tym umawiającym się państwie, w którym zwykle przebywa.
Autor- Łukasz Kluczyński