Opublikowano: 2024-01-19
Sprzedaż środka trwałego podlega zaliczeniu do źródła przychodu jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza. W tym miejscu pojawia się pytanie w jaki sposób dokonać rozliczenia podatku dochodowego w przypadku gdy przedsiębiorca otrzymał środek trwały nieodpłatnie.
Podatkowy status nieodpłatnie otrzymanych środków trwałych
Składnik majątku, który jest kompletny i zdatny do użytku oraz jest wykorzystywany w działalności gospodarczej przez okres dłuższy niż rok stanowi środek trwały o ile podatnik jest jego właścicielem lub współwłaścicielem.
Dla uznania danego składnika za środek trwały nie ma znaczenia czy sposob nabycia prawa własności. Może to mieć miejsce zarówno w drodze umowy sprzedaży, umowy darowizny, zniesienia współwłasności czy dziedziczenia.
W konsekwencji składniki majątku nabyte nieodpłatnie – np. w drodze umowy darowizny – również mogą być uznane za środki trwałe.
Warto jednak pamiętać, że w pewnych sytuacjach mamy do czynienia ze środkiem trwałym, który nie podlega amortyzacji podatkowej. Przykładem może być tutaj grunt. Zgodnie bowiem z art. 22c pkt 1 ustawy PIT amortyzacji nie podlegają grunty.
Pomimo tego, że składniki majątkowe, o których mowa w przepisie art. 22c pkt 1 ww. ustawy, nie podlegają amortyzacji podatkowej, to dotyczą ich wszelkie konsekwencje związane z ich statusem jako środków trwałych, w szczególności podatnik ma obowiązek wprowadzić je do ewidencji środków trwałych.
Biorąc pod uwagę, że elementem ewidencji jest określenie wartości początkowej środka trwałego również co do gruntu należy ustalić taką wartość.
Zakładając, że podatnik otrzymał grunt nieodpłatnie należy kierować się treścią art. 22g ust. 1
pkt 3 ustawy PIT, który podaje, że w razie nabycia środka trwałego w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób za wartość początkową środków trwałych uważa się wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości.
WAŻNE
Nieodpłatnie nabyty grunt nie podlega amortyzacji jednakże należy wpisać go do ewidencji środków trwałych i wskazać jego wartość początkową tj. wartość rynkową z dnia nieodpłatnego otrzymania.
Podatkowe rozliczenie sprzedaży środka trwałego nabytego w sposób nieodpłatny
Nie ulega wątpliwości, że sprzedaż środka trwałego generuje przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej o czym stanowi wprost art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy PIT.
Problematyczne może być natomiast ustalenie co z kosztem podaktowym w przypadku ustalenia dochodu jeżeli przedsiębiorca nabywa dany składnik nieodpłatnie czyli nie ponosi żadnego ekonomicznego wydatku na nabycie.
Uszczegółowienie zasad ustalania dochodu w przypadku pozarolniczej działalności gospodarczej ma miejsce w art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawu PIT, gdzie czytamy, że dochodem lub stratą jest różnica między przychodem z odpłatnego zbycia a wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych dokonanych od tych środków i wartości.
Powyższy przepis, określając sposób ustalania dochodu z odpłatnego zbycia środków trwałych nie posługuje się kategorią kosztów podatkowych, lecz wskazuje na konieczność uwzględnienia w tej mierze wyłącznie trzech wartości:
a. przychodu z odpłatnego zbycia,
b. wartości początkowej środka trwałego,
c. sumy odpisów amortyzacyjnych.
Z powyższego przepisu wynika więc, że przy określeniu dochodu z odpłatnego zbycia środka trwałego wykorzystywanego w działalności gospodarczej, jako koszt uzyskania przychodu uwzględnić należy wartość początkową tego składnika majątku, po jej pomniejszeniu o sumę odpisów amortyzacyjnych.
Podobnie też wskazuje treść interpretacji Dyrektora KIS z dnia 10.05.2019r., nr 0114-KDIP3-1.4011.161.2019.3.KS1, gdzie organ stwierdził, że dochód ze sprzedaży środków trwałych ustalić należy w oparciu o przepis art. 24 ust. 2 ustawy PIT. Mając zatem na względzie, że grunty – z mocy prawa – nie podlegają amortyzacji (art. 22c pkt 1 ww. ustawy), przy ustalaniu dochodu ze sprzedaży gruntu nabytego w drodze darowizny (a więc nieodpłatnie), nie można uwzględnić odpisów amortyzacyjnych.
Zatem dochodem ze sprzedaży środka trwałego w postaci gruntu będzie różnica pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia tego gruntu, a jego wartością początkową wskazaną w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Przykład
Podatnik prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą otrzymał od swojego ojca w drodze darowizny niezabudowany grunt o wartości 100 000 zł. Grunt ten stanowi środek trwały przy czym nie podlega on amortyzacji. Przedsiębiorca ma jednak obowiązek wpisania gruntu do ewidencji ŚT wskazując wartość początkową równą wartośći rynkowej tj. 100 000 zł. Przedsiębiorca sprzedał grunt za kwotę 150 000 zł.
W jaki sposób należy dokonać rozliczenia podatku od sprzedaży gruntu?
Sprzedaż gruntu stanowi formę odpłatnego zbycia środka trwałego. Dochód ustala się jako różnicę pomiędzy przychodem ze sprzedaży a niezamortyzowaną wartością początkową. W rezultacie dochodem podlegającym opodatkowaniu bedzie kwota 50 000 zł. W tym przypadku nie ma znaczenia, że podatnik nie poniósł wydatku na nabycie gruntu.
WAŻNE
W przypadku odpłatnego zbycia środka trwałego dochodem jest różnica pomiędzy przychodem a niezamortyzowaną wartością początkową dlatego też podatnik może przychód pomniejszyć o wartość rynkową środka trwałego otrzymanego nieodpłatnie.
Sposób rozliczenia dochodu ze zbycia środka trwałego ma specyficzny charakter ponieważ nie ustala się w tym przypadku kosztu nabycia. Organy podatkowe przyznają, że w ramach ustalenia dochodu należy brać pod uwagę wartość początkową środka trwałego, zaś ta występuje również w sytuacji gdy podatnik otrzymał środek trwały w sposób nieodpłatny.