Opublikowano: 2024-01-22
Nie każdy rozpoczęty przez przedsiębiorcę projekt kończy się jego finalizacją. W sytuacji gdy w trakcie procesu dojdzie do zaniechania inwestycji pojawia się pytanie w jaki sposób pod względem podatkowym potraktować poniesione wydatki oraz odliczony podatek VAT od zakupów.
Zaniechanie inwestycji na gruncie podatku PIT
Jeżeli podatnik tworzy określony środek trwały (np. buduje halę magazynową) to ujęciu w kosztach podlegają odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej takiego składnika majątku. Trzeba przy tym mieć na względzie, że amortyzacji podlega kompletny i zdatny do użytki środek trwały dlatego też w czasie trwania inwestycji ponoszone wydatki nie są zaliczane do kosztów.
Wszelkie wydatki pozostające w związku z wytworzeniem środka trwałego mają wpływ na jego koszt wytworzenia, a tym samym stanowią wartość początkową.
Zauważyć jednak należy, że w toku prowadzonej inwestycji może również dojść do jej zaniechania, z którym mamy do czynienia wówczas, gdy podatnik nie podejmuje kolejnych czynności związanych z prowadzonym procesem inwestycyjnym, pomimo że nie został on zakończony.
W związku z tym pojawia się pytanie o sposób potraktowania dotychczas ponoszonych wydatków.
W tym zakresie obowiązuje art. 22 ut. 5e ustawy PIT, który podaje, że koszty zaniechanych inwestycji są potrącalne w dacie zbycia inwestycji lub ich likwidacji. Zatem wydatki poniesione na etapie wstępnych czynności związanych z planowaną inwestycją mogą być także kosztami uzyskania przychodów w dwóch sytuacjach:
* zbycia niedokończonej inwestycji – w takim przypadku poniesione koszty posłużą osiągnięciu przychodu ze zbycia inwestycji, a zatem wystąpi bezpośredni związek przyczynowo-skutkowy,
* zlikwidowania zaniechanej inwestycji.
Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 17.02.2021 r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.902.2020.2.MD, zlikwidowanie inwestycji należy, co do zasady, traktować dosłownie, tzn. tylko fizyczna likwidacja inwestycji (np. jej rozbiórka, złomowanie, zniszczenie), umożliwi uznanie poniesionych na nią wydatków za koszty uzyskania przychodów. Z czynności tej sporządza się protokół fizycznej likwidacji, który oznacza zakończenie procesu likwidacji środka trwałego. Zatem, do uznania za koszty podatkowe strat wynikających z zaniechanych inwestycji konieczne jest spełnienie warunku podjęcia decyzji o trwałym i definitywnym odstąpieniu od dalszego prowadzenia zadania inwestycyjnego, a także niewykorzystywanie efektów nakładów poniesionych na zaniechaną inwestycję w przyszłości.
Przykład
Podatnik prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą rozpoczął budowę hali produkcyjnej. Dotychczasowe wydatki na budowę wyniosły 100 000 zł. Hala magazynowa nie jest składnikiem kompletnym i zdatnym do użytku (wciąż jest w budowie) dlatego tez nie jest możliwe jej amortyzowanie.
Z uwagi na rozwój firmy okazało się, że będzie potrzebna większa hala w nowym miejscu. W związku z tym podatnik zaniechał dalszego projektu. W dacie zaniechania inwestycji cały wydatek tj. 100 000 zł będzie zaliczony do kosztów podatkowych przedsiębiorcy.
WAŻNE
Warunkiem uznania wydatków na wytworzenie środka trwałego za koszty podatkowe jest, aby efekt nakładów poniesionych na zaniechaną inwestycję nie był wykorzystywany w przyszłości . W takim przypadku w dacie zaniechania podatnik może potrącić cały koszt związany z inwestycją.
Zaniechanie inwestycji a korekta podatku naliczonego
Czynny podatnik VAT dokonując zakupów związanych z daną inwestycją ma prawo do odliczania podatku naliczonego.
W momencie kiedy dochodzi do zaniechania inwestycji pojawia się pytanie o konieczność korekty in minus odliczonego VAT. Z analizy treści interpretacji wydawanych przez organy podatkowe wynika, że w tym zakresie możemy wyróżnić dwa przypadki.
Po pierwsze jeżeli zaniechanie inwestycji będzie autonomiczną i świadomą (subiektywną) decyzją podatnika to w takim przypadku konieczne jest dokonanie korekty in minus. Tak przykładowo Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 18.02.2022r., nr 0114-KDIP4-2.4012.810.2021.4.WH, gdzie możemy przeczytać, że okoliczności związane ze zmianą planów biznesowych (większa inwestycja) nie wskazują na istnienie niezależnych, pozostających poza kontrolą okoliczności wymuszających zaniechanie inwestycji. Wskazują raczej na zmianę decyzji biznesowych. W związku z takim zaniechaniem Inwestycji, należy dokonać korekty uprzednio odliczonego podatku VAT.
Po drugie jeżeli zaniechanie inwestycji jest spowodowane obiektywną, niezależną od podatnika przesłanką uzasadniającą zaniechanie inwestycji to podatnik nie musi korygować uprzednio odliczonego podatku naliczoneg.
Tutaj na potwierdzenie możemy przywołać treść interpretacji Dyrektora KIS z dnia 10.01.2023r., nr 0111-KDIB3-1.4012.745.2022.4.IK.
Przykładowo jeżeli podatnik rozpocznie inwestycję budowlaną w ramach której odliczy podatek naliczony od zakupu materiałów potrzebnych do budowy i następnie okaże się, że jego grunt jest przeznaczony pod budowę autostrady to mamy do czynienia z obiektywną okolicznością na którą podatnik nie miał wpływu. W takim wypadku podatnik nie musi korygować odliczonego VAT w związk z zaniechaniem inwestycji.
WAŻNE
Organy podatkowe podkreślają, że jednym z warunków zachowania prawa do odliczenia od zaniechanej inwestycji jest to, aby okoliczności jej zaniechania pozostawały poza kontrolą/wolą podatnika.
Dokonując oceny prawnopodatkowych skutków zaniechania inwestycji należy brać pod uwagę okoliczności towarzyszące temu zachowaniu, a w szczególności, czy były one konsekwencją zdarzeń od podatnika niezależnych, czy też – podejmowanych świadomie decyzji gospodarczych. Może to bowiem rzutować na konkretne obowiązki podatnika prowadzącego działalność gospodarczą.